تاریخ: آبان 27, 1402
روماتیسم یک بیماری التهابی است که تمامی مفاصل بدن و از جمله زانو را درگیر می‌کند. این بیماری موجب درد و تورم مفاصل شده و با گذشت زمان موجب فرسایش و تحلیل رفتن غضروف بین مفصلی می‌شود. این بیماری در بین زنان بیشتر از مردان شایع است.
اگر چه روماتیسم مفصلی هیچ درمان قطعی ندارد اما با به کارگیری برخی روش‌ها می‌توان علائم بیماری و روند پیشروی آن را کنترل نمود. داروهای بسیاری از جمله داروهای مسکن و ضدالتهاب می‌توانند علائم ناشی از روماتیسم مفصل را تسکین دهند. متخصصین ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی زانو از روش‌های درمانی غیرجراحی مختلفی مانند ماساژدرمانی، دارودرمانی، تزریق، درمان‌های دستی و مانند آن برای درمان روماتیسم مفصلی زانو بهره می‌برند. برای اطلاع از انواع روش‌های ما در کلینیک برای رفع مشکلات و آسیب‌های زانو می‌توانید با ما تماس حاصل نمایید.
روماتیسم مفصلی چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
یکی از بیماری‌های خودایمنی شایع، روماتیسم مفصلی است. بیماری‌های خودایمنی باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به بافت‌ها و سلول‌های خودش حمله کند. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به سطح داخلی غضروف مفاصل و غشای سینوویال متصل می‌شوند. این آنتی‌بادی‌ها باعث تورم غشای مفصلی می‌شوند و در صورت عدم درمان، علائم التهابی در طول زمان شدت می‌یابند. روماتیسم ممکن است به طور همزمان پنج مفصل یا بیشتر را در بدن درگیر کند. علاوه بر این، این بیماری ممکن است مناطق دیگری از بدن را مانند چشم‌ها، قلب و ریه‌ها نیز درگیر کند.
علل بروز روماتیسم زانو
هیچ عامل شناخته شده‌ای برای ابتلا به روماتیسم زانو وجود ندارد. اما متخصصین در این زمینه، برخی از عوامل خطر را در ابتلا به روماتیسم زانو دخیل می‌دانند:
- زنان در حدود سه برابر بیشتر از مردان به روماتیسم مبتلا می‌شوند.
- این بیماری بیشتر در بین افراد بالای 60 سال رایج است. البته این بیماری در بسیاری از موارد در دوران میانسالی و یا جوانی نیز بروز می‌کند.
- کشیدن سیگار خطر ابتلا به روماتیسم را به شدت افزایش می‌دهد. شواهد بسیاری وجود دارند که نشان می‌دهند، سابقه‌ی اعتیاد به سیگار خطر ابتلا به روماتیسم را تا حدود زیادی افزایش می‌دهد.
- تحقیقات انجام شده همچنین نشان داده‌اند که مصرف داروهای هورمون‌تراپی، داروهای ضدبارداری، داروهای مربوط به اختلالات شیردهی و قاعدگی و داروهای مربوط به درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، تاثیراتی بر خطر ابتلا به روماتیسم دارند.
- عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در ابتلا به روماتیسم موثر باشند.
علائم روماتیسم زانو
علائم روماتیسم زانو شامل تورم و آب آوردن زانو، احساس گرمی در زانو، خشکی و بی‌حرکتی، درد و اختلال در عملکرد زانو (و البته دیگر مفاصل مانند مچ دست، انگشتان، آرنج و مچ پا) می‌باشد. این علائم معمولا در هر دو طرف بدن به طور یکسان ایجاد می‌شوند. به نظر می‌رسد که روماتیسم در هر فرد با الگوی متفاوتی ایجاد می‌شود و طبیعتا شدت علائم نیز متفاوت است. روماتیسم تک‌چرخه‌ای یا مونوسایکل (Monocyclic) تنها دارای یک دوره است و بیماران مبتلا به این نوع روماتیسم اظهار می‌کنند که علائم مربوط به بیماری تنها طی یک دوره ایجاد شده و سپس دیگر هرگز بازنگشته است. بهبود علائم این نوع روماتیسم می‌تواند نتیجه‌ی درمان موفق باشد. اما روماتیسم پیش‌رونده (Progressive) به طور پیوسته شدت پیدا می‌کند و علائم ناشی از آن نیز به مرور زمان شدیدتر می‌شوند.
درمان روماتیسم زانو
هیچ روش درمان قطعی برای از بین بردن کامل روماتیسم زانو وجود ندارد اما با به‌کارگیری روش‌هایی می‌توان میزان درد و تورم مفصل و در نتیجه میزان آسیب وارد شده را کاهش داد و روند پیشروی بیماری را کنترل کرد.
دارودرمانی
- معمولا برای کاهش درد و التهاب روماتیسم، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا NSAID و تزریقات کورتیزون تجویز می‌شوند.
- برخی پمادها نیز می‌توانند در کاهش درد موثر باشند.
- ممکن است برای بهبود وضعیت پیشروی بیماری، داروهای ضدروماتیسمی تجویز شوند.
- تزریق: پرکاربردترین دارویی که برای رفع التهاب مفصل به طور مستقیم در مفصل تزریق می‌شود، داروهای کورتیکاستروئیدی مانند متیل پردنیزولون و تریامسینولون هستند. این دارو‌ها روند پیشروی التهاب در مفصل را کند می‌کنند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یک روش غیرجراحی برای درمان روماتیسم مفصلی زانو است که می‌تواند به نحو موثری التهاب و درد مفاصل را کاهش دهد. این روش شامل تکنیک‌های مختلفی است که می‌توانند علائم روماتیسم را تسکین دهند. تکنیک‌های منفعل یا غیرفعال مانند ماساژ‌تراپی، سرما درمانی، گرمادرمانی، هیدروتراپی (آبدرمانی)، الکتروتراپی با TENS (تحریک الکتریکی عصب) و اولتراسوند می‌توانند به آرامش بدن کمک کرده و درد و التهاب مفاصل را کاهش دهند.
برنامه‌ی درمانی معمولا با روش‌های منفعل آغاز می‌شود و زمانی که فیزیوتراپیست احساس آمادگی شما را می‌کند، روش‌های درمانی فعال برای تقویت عضلات و مفاصل بدن شما و پیشگیری از شدید شدن درد روماتیسم تجویز می‌شود. ورزش، یک بخش حیاتی از برنامه‌ی درمان است و فیزیوتراپیست با تعامل موثر با شما و در نظر گرفتن شرایط خاص شما، یک برنامه‌ی تمرینی اختصاصی برای شما طراحی می‌کند.
- آبدرمانی: این روش، همانطور که از اسم آن مشخص است، در آب انجام می‌شود و یکی از درمان‌های مناسب و بسیار موثر برای روماتیسم است. به عنوان درمان منفعل (غیرفعال) بیمار می‌تواند به سادگی در وان آب بنشیند تا درد او تسکین پیدا کند، عضلات او شل شوند. بیمار همچنین می‌تواند به طور فعال در استخر تمرینات سبک انجام دهد تا بدون وارد کردن فشار اضافی بر مفاصل خود، عضلاات خود را تقویت کند.
- ماساژ: ماساژ چه از نوع ماساژِدرمانی یا ماساژ بافت‌های عمقی باشد می‌تواند به شل شدن عضلات کمک کند و در نتیجه شما بهتر می‌توانید از عضلات و مفاصل خود استفاده کنید و کارایی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. ممکن است متخصص طب فیزیکی همزمان با ماساژ از سرمادرمانی و گرمادرمانی استفاده کند تا تاثیرات ماساژ را بیشتر کند. به عنوان یک نکته‌ی بسیار مهم در نظر داشته باشید که شما نباید در نزدیکی مفصلی که به روماتیسم مبتلا است، ماساژ دریافت کنید و این کار احتمالا موجب تشدید درد شما می‌شود. اما می‌توان بافت‌های نرم و عضلاتی که بر مفصل روماتیسمی تاثیر دارند را ماساژ داد و این عضلات و بافت‌ها لزوما در نزدیکی مفصل قرار ندارند.
- اوزون‌تراپی: در این روش داروهای هموپاتیک همراه با گاز اکسیژن در مفصل تزریق می‌شوند. این روش در واقع برای تمامی مشکلات و آسیب‌های اسکلتی-عضلانی و دردمفاصل از جمله روماتیسم زانو مفید است.
- پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP: در این روش پلاسمای خون که حاوی غلظت بالای پلاکت است در مفصل تزریق می‌شود. پلاکت‌های موجود در پلاسما دارای منابع عظیمی از پروتئین‌های زیست‌فعال از جمله پروتئین‌های موسوم به “فاکتور رشد” می‌باشد که این پروتئین‌ها برای بازسازی بافت آسیب‌دیده در افراد مبتلا به روماتیسم، حیاتی هستند.
- الکتروتراپی با TENS (تحریک الکتریکی عصب‌ها): ممکن است واژه‌ی الکتروتراپی به نظر یک درمان تهاجمی بیاید اما این روش در واقع اصلا دردناک نیست. در این روش الکترودهایی روی پوست قرار داده می‌شوند و سپس از طریق این الکترود‌ها جریان الکتریکی بسیار ضعیفی به نقاط کلیدی در راه عصب‌ها فرستاده می‌شوند.
- اولتراسوند: در این روش از ارسال امواج صوتی به بافت‌های بدن برای افزایش گرما و جریان خون در بافت‌های عمقی استفاد می‌شود. اولتراسوند به کاهش التهاب ، خشکی و بی‌حرکتی و درد کمک می‌کند. این درمان منفعل همچنین دامنه‌ی حرکتی مفصل که احتمالا بر اثر ابتلا به روماتیسم محدود شده است را افزایش می‌دهد.
- استراحت/ استفاده از بریس یا آتل: پزشک شما به آموزش می‌دهد که چگونه بین انجام ورزش‌های سبک و استراحت خود تعادل ایجاد کنید. بسیار مهم است که شما مفاصل خود را به استراحت دهید و مفصل شما در حین استراحت در حالتی مناسب قرار گیرد. برای اعمال پشتیبانی بیشتر از مفصل می‌توان از آتل یا بریس استفاده کرد. متخصص طب فیزیکی احتمالا برای آن که یک آتل یا بریس سفارشی و مناسب برای وضعیت خود داشته باشید، که از مفصل شما پشتیبانی می‌کند و اختلالات اسکلتی-عضلانی شما را اصلاح می‌کند، شما را به پزشک ارتوتیست (متخصص ساخت ارتز و پروتز) ارجاع دهد.
- ورزش: ورزش مبنای هر برنامه‌ی فیزیوتراپی برای روماتیسم و اصلی‌ترین روش درمانی است. بعد از آن که شما دوره‌ی درمان‌های منفعل (موارد بالا) را پشت سر گذاشتید، متخصص طب فیزیکی یک برنامه‌ی درمانی فعال اختصاصی برای شما طرح‌ریزی می‌کند. درمان‌های فعال شامل ورزش منظم، کمک یه انعطاف‌پذیری مفاصل، افزایش قدرت عضلانی و بهبود دامنه‌ی حرکتی مفصل می‌باشد.
تغییر سبک زندگی
از بیماران مبتلا به روماتیسم خواسته می‌شود که علاوه بر کنترل علائم بیماری، علل آن را نیز به خوبی مدیریت کنند تا پیشرفت بیماری و نیاز به جراحی را به تأخیر بیندازند. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روی بدن و ذهن شما داشته باشد. انجام تمرینات ورزشی به صورت منظم باعث حفظ دامنه حرکت مفاصل و افزایش قدرت عضلات می‌شود.
داشتن رژیم غذایی سالم که تمامی مواد غذایی لازم را شامل می‌شود و همچنین تلاش برای داشتن وزن متعادل از بروز فشار مضاعف به مفاصل جلوگیری می‌کند. هیچ شواهدی مبنی بر این موضوع وجود ندارد که حذف کردن برخی از مواد غذایی خاص از رژیم غذایی موجب کاهش علائم شما می‌شود اما برخی از مطالعات مصرف روغن ماهی به عنوان یک ماده‌ی ضدالتهاب طبیعی را توصیه می‌کنند.
لازم است که بیمار به خوبی در مورد بیماری خود، عوامل تشدید کننده و راه‌های درمان آن اطلاع داشته باشد و این موضوع اولین قدم مثبت در راه بهبودی است. داشتن یک راهکار شخصی برای تغییر و بهبود عادات زندگی و تغییرات مثبت در سبک زندگی، تفاوت بسیار زیادی در وضعیت شما و احساسی که نسبت به شرایط خود دارید، ایجاد می‌کند.
جراحی
بیمارانی که مفصل زانوی آن‌ها به طور چشمگیری آسیب‌دیده است، ممکن است برای تسکین درد و بازیابی کارایی و عملکرد مفصل، به انجام عمل جراحی ارتوپدی نیاز داشته باشند. بعد از این که وجود بیماری روماتیسم در شخص تشخیص داده شد، لازم است همیشه از توصیه‌ها و دستورالعمل‌های پزشک متخصص روماتولوژی پیروی کند تا بتواند تا جای ممکن روند آسیب‌دیدگی مفصل‌ها را کنترل کند.
