ناحیه زانو یک مفصل لولایی تشکیل شده از استخوان درشت‌نی (ساق پا) و استخوان فیمور (ران) است که کشکک یا سر زانو در جلوی این ناحیه از بدن قرار می‌گیرد. ناحیه زانو توسط چهار رباط در محل نگه داشته می‌شود. دو عدد از این رباط‌ها نقش ضربه‌گیر را داشته و در اصطلاح به آن‌ها منیسک گفته می‌شود. رباط‌های منیسک در داخل زانو قرار دارند.
علت زانو درد می‌تواند در نتیجه وارد شدن ضربه یا کشیدگی مداوم یا در نتیجه آسیب‌دیدگی ایجاد شود. گاهی اوقات این شرایط بدون دلیل مشخص در افراد مشاهده می‌شود. به هر حال هنگامی که فرد با درد زانو مواجه شود، این شرایط می‌تواند برای وی محدودیت‌های حرکتی ایجاد نماید و این محدودیت‌ها شامل مشکلات مربوط به راه رفتن، ایستادن از حالت نشسته، یا بالا رفتن و پایین آمدن از پله است.
در صورت دچار شدن به درد زانو، بلافاصله اصول چهارگانه استراحت، یخ درمانی، کمپرس و بالا نگه داشتن پا را مورد توجه قرار دهید. پس از گذشت چند روز از انجام این فعالیت‌ها، شما می‌توانید به تدریج توانایی استفاده از پای خود را دوباره به دست آورید. به هر حال اگر درد شما برای مدت بیش از 2 تا 3 هفته ادامه پیدا کرد، لازم است در این رابطه با متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برای مشخص کردن علت اصلی ایجاد مشکل و اطمینان از تشخیص و کنترل مناسب آن ملاقات نمایید.
متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی ما در کلینیک تخصصی زانو، درد زانو و مشکلاتی که باعث زانو درد می‌شوند را با روش‌های مختلفی از جمله حرکات اصلاحی، ماساژ و لیزردرمانی، درمان و رفع خواهند کرد.
برای دریافت مشاوره درباره روش‌های طب فیزیکی و توانبخشی و نیز رزرو نوبت می‌توانید با ما تماس حاصل فرمایید.
انواع مختلف زانو درد چه هستند؟
در صورتی که با عوارض زانو درد مواجه شدید، مهم است که مشخص شود درد شدید، نیمه‌حاد یا مزمن است. در حقیقت مشخص کردن نوع درد می‌تواند به تشخیص و درمان زانودرد کمک کند.
- درد شدید، معمولاً ناراحتی زیادی برای بیمار ایجاد کرده و در فاصله 1 تا 7 روز پس از آسیب‌دیدگی احساس می‌شود. در طول این مدت، لازم است بیمار به زانوی خود استراحت داده و به ساختارهای آسیب‌دیده اجازه دهد تا قبل از شروع هر گونه فعالیت جدید خود را ترمیم نمایند.
- درد نیمه‌حاد، با گذشت 2 تا 6 هفته از آسیب‌دیدگی ایجاد می‌شود. در حقیقت این دوره می‌تواند زمان مناسب برای شروع کردن حرکت‌های آرام مفصل زانو برای کمک به بازیابی شرایط عادی حرکتی آن باشد.
- درد مزمن، با ناراحتی خاص بیمار که برای مدت طولانی‌تر از 8 تا 12 هفته ادامه پیدا می‌کند، ارتباط دارد. درد زانو در شرایط مزمن می‌بایست توسط پزشک متخصص بررسی شده و تحت درمان قرار گیرد.
موقعیت علائم زانو درد
بررسی موقعیت علائم زانو درد می‌تواند به تشخیص ساختارهای آسیب‌دیده و انتخاب روش درمان درد زانو برای بیمار کمک موثر نماید. توجه داشته باشید لازم است در صورت شدید بودن علائم یا دوام و ماندگاری آن‌ها برای مدت بیش از چند هفته با متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در این رابطه ملاقات شود. انواع موقعیت‌های ایجاد علائم زانو درد در افراد مختلف به شرح زیر هستند:
- احساس درد در جلوی زانو. در صورتی که بیمار احساس درد در جلوی زانوی خود داشته باشد، احتمالاً مشکل با عملکرد استخوان کشکک ارتباط دارد که اغلب به آن سندرم استرس پاتلوفیمورال (PFSS) گفته می‌شود. در این شرایط کشکک و تاندون بین آن و نیز استخوان ساق پا ممکن است دچار التهاب شده و دردناک شوند. این درد معمولاً باعث ایجاد محدودیت حرکتی برای زانو شده و نشستن روی صندلی و بلند شدن از روی آن را برای بیمار دشوار می‌کند. در این شرایط توانایی دویدن و پریدن بیمار نیز دچار اشکال خواهد شد.
- درد در ناحیه داخل زانو. اگر شما با احساس درد در ناحیه داخل زانو مواجه شدید، احتمالاً مشکل شما با آسیب‌دیدگی منیسک داخلی یا رباط طرفی داخلی ارتباط دارد. این مشکل معمولاً به خاطر انجام فعالیت‌های ورزشی در هنگامی که کف پا بر روی زمین قرار گرفته و بدن در محل زانو چرخش پیدا می‌کند، ایجاد می‌شود. منیسک داخلی نقش یک جذب کننده ضربه را در داخل زانو بر عهده دارد. گاهی اوقات، این ناحیه از بدن به خاطر ابتلا به آرتروز دچار فرسایش می‌شود و در شرایط خاص بدون دلیل مشخص آسیب می‌بیند.
- درد در ناحیه خارج زانو. درد در ناحیه خارج زانو می‌تواند در نتیجه آسیب وارد شده به ساختارهای مختلف جلوی زانو ایجاد شود. در این بخش یک رباط وجود دارد که می‌تواند به خاطر انجام فعالیت‌های ورزشی به آن آسیب وارد شود. علاوه بر این درد در این ناحیه از بدن می‌تواند به خاطر وارد شدن فشار به نوار خاصره‌ای درشت‌نی (ITB) ایجاد گردد. نوار خاصره‌ای درشت‌نی یک بافت نواری ضخیم است که در ناحیه خارج ران در جلوی زانو امتداد یافته است. با عبور این نوار از زانو، نوار خاصره‌ای درشت‌نی می‌تواند به صورت غیرعادی به زانو سایش پیدا کرده و باعث ایجاد احساس درد ناشی از سوختگی شود. علاوه بر این، در ناحیه خارج زانو یکی از سه تاندون زردپی وجود دارد که وارد شدن فشار به این تاندون می‌تواند باعث ایجاد درد زانو برای فرد شود.
- درد در ناحیه پشت زانو. درد در ناحیه پشت زانو در موارد نادر ایجاد شده ولی امکان مشاهده آن در برخی افراد وجود دارد. در حقیقت یکی از تاندون‌های زردپی به این ناحیه از بدن متصل است و درد ایجاد شده در این محل می‌تواند به خاطر کشیدگی عضله زردپی باشد. یکی از دلایل دیگر درد در این ناحیه مربوط به سندرم کیست بیکر است. این سندرم یک ورم غیرعادی در مفصل زانو است که فضای مشخص در ناحیه پشت زانو اشغال کرده و باعث احساس درد در هنگام خم شدن بیش از حد زانو می‌شود.
چه انتظاری می‌توان از فیزیوتراپی درباره درد زانو داشت
تشخیص
در صورتی که تمایل دارید از فیزیوتراپی برای درد زانوی خود استفاده کنید، اولین جلسه ملاقات با متخصص فیزیوتراپی برای اطمینان از تشخیص مناسب مشکل و مدیریت صحیح آن، نقش بااهمیت دارد. در طول این جلسه، متخصص فیزیوتراپی با شما صحبت کرده و اطلاعات مورد نیاز را درباره شرایط مشکل و نیز عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده آن از شما دریافت خواهد کرد. همچنین پزشک سابقه درمانی شما را در ارتباط با مشکل بررسی می‌کند و بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده، درباره روش درمان مناسب برای شرایط خاص بیمار تصمیم‌گیری می‌نماید. معاینات انجام شده به این منظور می‌توانند دارای بخش‌های مختلف به شرح زیر باشند. به هر حال توجه داشته باشید این معاینات محدود به موارد زیر نیستند.
- بررسی نحوه راه رفتن فرد. در این رابطه نحوه قدم زدن فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. به این ترتیب متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به تغییرات محدود در نواحی اطراف زانو در طول مراحل مختلف راه رفتن توجه کند.
- لمس کردن. در این شرایط از دست‌ها برای لمس ساختارهای مختلف اطراف زانو برای تشخیص شرایط غیرعادی یا ارزیابی ایجاد درد در هنگام لمس استفاده می‌شود.
- اندازه‌گیری دامنه حرکتی. دامنه حرکتی اشاره به میزان خم شدن زانو یا ایجاد کشیدگی در آن دارد. متخصص فیزیوتراپی احتمالاً از ابزارهای خاص برای اندازه‌گیری نحوه حرکت زانو به منظور کمک به درمان مستقیم مشکل استفاده می‌کند.
- اندازه‌گیری قدرت عضلات. در این بخش اتصالات عضلانی متعدد در اطراف زانو وجود دارد که اندازه‌گیری قدرت هر یک از این عضلات می‌تواند در ارزیابی ضعف یا عدم هماهنگی عضلانی که می‌تواند باعث درد زانو شود، نقش موثر داشته باشد.
- اندازه‌گیری ورم و قطر زانو. گاهی اوقات، پس از آسیب‌دیدگی ممکن است ورم در مفصل زانو ایجاد شود. به این ترتیب متخصص فیزیوتراپی احتمالاً ورم ایجاد شده در محل را اندازه‌گیری می‌کند تا به این ترتیب به درمان مستقیم مشکل کمک کند.
- آزمایش‌های خاص. انجام آزمایش‌های خاص می‌تواند شامل بررسی‌های لازم در نواحی اطراف زانو به منظور تعیین ساختارهای معیوب و نیز اجزایی باشد که در عمل می‌توانند باعث ایجاد مشکل شده باشند.
درمان
پس از بررسی کامل ناحیه آسیب‌دیده، متخصص فیزیوتراپی از نزدیک با بیمار کار می‌کند تا به این ترتیب درمان مناسب را برای رفع مشکل آغاز نماید. در این شرایط بسیار مهم است که بیمار مشارکت فعال در برنامه درمان داشته و توصیه‌های پزشک معالج را به دقت رعایت نماید. انواع درمان‌های قابل استفاده برای درد زانو به شرح زیر هستند:
- دارودرمانی: درمان‌های معمول برای درد مزمن زانو و آرتروز داروهای ضدالتهاب، مسکن‌های درد و داروهای کورتیکو استروئید هستند. این روش‌های درمان می‌توانند کاهش موقت در علائم مشکل ایجاد کرده و گاهی اوقات برخی عوارض خاص برای بیمار به همراه داشته باشند.
- تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت: پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) می‌تواند کاهش بیشتری را در علائم مشکل بیمار در مراحل اولیه تغییرات تحلیل رونده ایجاد کند و استفاده از آن می‌بایست در بیماران مبتلا به آرتروز مورد توجه قرار گیرد.
- اوزون‌تراپی: اوزون‌تراپی می‌تواند درد زانو را تسکین داده و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آرتروز را بهبود بخشد. نتایج آزمایش‌های انجام شده نشان دهنده‌ی نتایج کنترل شده در هنگام استفاده از این روش می‌باشد.
- درمان دستی: درمان دستی می‌تواند آسیب‌های وارد شده به قابلیت حرکتی زانو را درمان کند. در عمل این آسیب‌ها می‌توانند فشار غیرعادی به بخش‌های مختلف مفصل زانو ایجاد کرده و باعث احساس درد در این ناحیه از بدن شوند. به این ترتیب از حرکت‌دهی بافت نرم و مفصل زانو به منظور کاهش درد و افزایش توانایی حرکتی زانو استفاده می‌شود. در نهایت درمان تمام مفاصل پایین تنه می‌تواند به بازیابی توانایی حرکتی کامل بیمار کمک کند.
- ماساژدرمانی: آرتروز مزمن به خوبی نسبت به ماساژ عکس‌العمل نشان می‌دهد. به این ترتیب درد بیمار با آزاد شدن عضلات اطراف مفصل کاهش یافته و به این ترتیب از طریق کاهش سفتی عضلات، حرکت و انعطاف‌پذیری بهتر آن‌ها امکان‌پذیر می‌شود. ریلکس شدن عضلات، کاهش فشار، و ایجاد احساس خوب از مزایای دیگر استفاده از ماساژدرمانی است.
- لیزردرمانی: دانشمندان تلاش می‌کنند تا از روش‌های سالم‌تر، موثرتر و دارای سطح خطر کمتر برای درمان ناراحتی‌های ناشی از درد مزمن زانو استفاده کنند. یکی از این روش‌ها که اثربخشی آن از نظر کلینیکی مورد تایید قرار گرفته استفاده از لیزر سرد است که اغلب به آن درمان با لیزر کم‌توان (LLLT) گفته می‌شود.
- شاک‌ویو‌تراپی: این درمان یک روش پیشرفته برای کاهش و از بین بردن درد زانوی مزمن بدون نیاز به استفاده از سوزن یا دارو است. این روش بر سیستم اسکلتی عضلانی بدن تاثیر گذاشته و با ایجاد اختلال در عملکرد اعصاب انتقال دهنده درد، باعث تحریک فعالیت سلول‌های بنیادی در افراد بزرگ‌سال می‌شود.
- مگنت‌تراپی: مگنت‌تراپی یا مغناطیس‌درمانی زانو با استفاده از بریس یک روش محافظت کننده از زانو است که در آن امواج مغناطیسی در معرض نواحی اطراف مفصل زانو و به‌طور خاص استخوان کشکک قرار گرفته و به این ترتیب به کاهش درد زانو کمک می‌شود. مگنت‌تراپی برای صدها سال به عنوان یک درمان بی‌نیاز از مصرف دارو و نیز یک روش غیرتهاجمی برای کاهش درد و ورم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. امروزه نظرات مختلف درباره اثربخشی مگنت‌تراپی وجود دارد، اما بسیاری افراد نتایج درمان با این روش را سودمند دانسته و این شرایط به‌طور خاص در ارتباط با درمان آرتروز مشاهده می‌شود.
- تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS): تحریک الکتریکی عصب از روی پوست برای سال‌های طولانی به عنوان یکی از روش‌های فیزیوتراپی برای کمک به بیماران جهت کنترل درد مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در صورتی که در ناحیه زانوی خود درد دارید و این شرایط باعث ایجاد محدودیت برای حرکتی‌های عادی مفصل شما شده است، پزشک معالج احتمالاً شما را به یک متخصص فیزیوتراپی معرفی می‌کند تا با استفاده از روش‌های مناسب به کاهش درد شما کمک کند. در این شرایط احتمالاً از شما خواسته می‌شود تمرین‌های حرکتی انجام دهید یا تغییرات مناسب در شرایط بدن خود ایجاد نمایید.
- تمرین‌های حرکتی: اغلب، تمرین‌های حرکتی می‌توانند به تقویت و بهبود توانایی حرکتی مفصل زانو کمک کنند. در این شرایط احتمالاً ممکن است از بیمار خواسته شود این تمرین‌های حرکتی را در خانه نیز انجام دهد.
- بریس: امروزه صدها نوع مختلف بریس زانو وجود دارد که استفاده از آن‌ها می‌تواند به کاهش مشکل فرد کمک کرده و نقش موثر در درمان بیمار داشته باشند. بریس‌های زانو سطوح مختلفی از حمایت را برای زانو ایجاد کرده و زانو را در محل با روش‌های مختلف تثبیت می‌کنند. علاوه بر این بریس‌ها از مواد مختلف ساخته شده و از نظر قیمت با یکدیگر ممکن است تفاوت زیاد داشته باشند. در حقیقت هر یک از مشکلات و آسیب‌های زانو مثل آرتروز، آسیب‌های کشکک زانو و غیره که باعث بروز درد در زانو می‌شوند، بریس‌های مخصوص به خود را دارند.
- کفش و کفی‌های طبی: هنگامی که به پای شما آسیب وارد می‌شود، ممکن است شرایط زندگی برای شما دشوار شده و انجام فعالیت‌های روزمره شامل ایستادن یا راه رفتن برای بیش از چند دقیقه بسیار سخت گردد. به هر حال شما می‌توانید با انتخاب کفش‌های مناسب از این مشکل تا حدود زیادی پیشگیری نمایید. برای بسیاری از افراد که قبلاً دچار مشکلات پا بوده‌اند، لوازم ارتز و کفی‌های طبی طراحی شده برای کاهش درد پا و اصلاح بافت‌های ساختاری می‌تواند باعث تسکین درد یا مشکل شود.
برای درمان زانو درد روش های جراحی ازجمله تعویض جزئی یا کامل زانو، آرتروسکوپی و … نیز وجود دارد.
