نقرس زانو (نقرص) و درمان بدون جراحی آن

تاریخ: آبان 27, 1402

نقرس زانو یکی از نوع‌های بیماری‌های آتروز زانو است که با التهاب، سوزش، تورم، گرمی، قرمزی و خشکی مفاصل همراه است. این بیماری حدود 1 تا 2 مرد از هر 100 مرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تعداد مردان مبتلا به آن، 2 تا 3 برابر زنان است. بیشترین سن مبتلایان به نقرس، 75 سال است.

مفصل انگشت شست پا بیشترین احتمال بروز حمله نقرس را دارد، اما این بیماری ممکن است در مفاصل دیگر نیز مانند زانو، انگشتان، مچ پا و مچ دست ظاهر شود. اگر زانوی شما ناگهان گرم، دردناک، قرمز و متورم شد، احتمالاً به بیماری نقرس مبتلا شده‌اید.

علل بروز نقرس زانو

نقرس زمانی مشخص می‌شود که سطح اسید اوریک موجود در خون افزایش پیدا کند. اسید اوریک یکی از ضایعات معمول مواد غذایی است. اگر سطح اسید اوریک بدن بیش از حد افزایش پیدا کند، امکان دارد بلورهایی در بافت‌های نرم و بطور خاص اطراف یک مفصل مثل مفصل زانو تشکیل شود. این کریستال‌ها یا بلورها یک واکنش التهابی در مفصل ایجاد می‌کند و در نتیجه باعث گرم شدن، تورم، قرمزی و دردناک شدن مفصل می‌شود. این بلورها تمایل دارند که در نقاط سرد بدن تشکیل شوند و به همین خاطر است که بیماری نقرس بیشتر در مفاصل دست‌ها و پاها ایجاد می‌شود. بعد از بالا رفتن سطح اوریک اسید در بدن، چند سال طول می‌کشد تا اولین علائم نقرس بروز کند. عوامل متعددی می‌تواند فرد را در معرض ابتلا به بیماری نقرس قرار دهد. مهمترین این عوامل عبارتند از:

• مسائل ژنتیکی: گفته می‌شود که در بیش از 20% موارد ابتلا به بیماری نقرس، یک سابقه‌ی ژنتیک در افراد وجود دارد.
• بالا رفتن سن: این بیماری در اکثر موارد افراد بالاتر از 40 سال ایجاد می‌شود و بیش از 75 درصد موارد ابتلا به این بیماری در این سنین مشاهده می‌شود.
• چاقی: افزایش سریع وزن و داشتن شاخص توده‌ی بدنی که بالاتر از 35 باشد، باعث سه برابر شدن احتمال ابتلا به بیماری نقرس می‌شود.
• رژیم غذایی: در صورت مصرف زیاد گوشت و ماهی و مواد غذایی که دارای میزان بالای پورین هستند، احتمال ابتلا به بیماری نقرس افزایش پیدا می‌کند.
• ابتلا به بیماری‌های دیگر: ابتلا به بیماری‌های کلیه و یا مشکلات متابولیسم می‌تواند باعث ابتلا به این بیماری شود.
• مصرف داروهای خاص: اکثر داروهای دیورتیک (ادرارآور) که اغلب برای درمان برای فشار خون بالا، حمله قلبی و بیماری‌های مشابه تجویز می‌شوند، می‌تواند احتمال ابتلا به نقرس را افزایش دهد.
• آسیب‌دیدگی: ممکن است نقرس زانو بعد از بروز یک آسیب‌دیدگی زانو یا انجام عمل جراحی، ایجاد شود.

نقرس زانو ممکن است هر زمانی بعد از سن بلوغ، در فرد ایجاد شود. البته در زنان، معمولا این بیماری بعد از یائسگی بروز می‌کند و تصور می‌شود که علت این موضوع، تاثیرات مثبت هورمون استروژن در بدن تا قبل از بروز یائسگی است.

علائم نقرس

هنگامی که بیماری نقرس حمله می‌کند، علائم ناخوشایندی در فرد ظاهر می‌شود. این علائم به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و در عرض تنها چند ساعت شدت می‌گیرند. حملات نقرسی معمولاً در شب هنگام رخ می‌دهند، زیرا در این زمان دمای بدن کاهش می‌یابد و مفاصل گرم، تورم‌دهنده و قرمز می‌شوند و عموماً با درد شدید همراه هستند.

پوست اطراف مفصل مورد نظر معمولاً درخشندگی خود را از دست می‌دهد و ممکن است برخی برآمدگی‌های کوچک در پوست دیده شود. حمله‌ی نقرسی در بعضی موارد باعث بروز تب می‌شود. در صورت عدم رسیدگی و اقدام به درمان، درد ناشی از نقرس چند هفته ادامه خواهد داشت. ابتلا به نقرس زانو، اغلب موجب می‌شود که انجام هر فعالیتی که در آن وزن بدن بر روی زانو‌ها فشار می‌آورد، برای فرد مشکل و دردناک باشد.

تشخیص نقرس

متخصص طب فیزیکی معمولا با بررسی علائم و شرایط شما، و همچنین بررسی عوامل خطر برای بیماری‌هایی که ممکن است شما را تهدید کنند، می‌تواند به سادگی بیماری نقرس را تشخیص دهد.

برای تایید این تشخیص، پزشک ممکن است آزمایشات خون یا مایع مفصلی را تجویز کند. در آزمایش مایع مفصلی، وجود کریستال‌های اسید اوریک بررسی می‌شود. همچنین، آزمایشات مربوط به عملکرد کلیه‌ها نیز ممکن است برای تایید تشخیص انجام شود. این اقدامات می‌توانند کمک کنند تا تشخیص بیماری نقرس تایید شود.

روش‌های درمانی

 روش‌های درمان نقرس در افراد مختلف، متفاوت است و به این موضوع بستگی دارد که بیماری نقرس در فاز حاد یا مزمن است. معمولا علاوه بر داروهایی که برای درمان نقرس وجود دارد، برخی روش‌های درمانی مکمل نیز به کار گرفته می‌شوند.

• داروهای NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی): داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی شامل داروهایی مانند ایبوبروفن، ناپروکسن می‌شود که در صورتی که به محض بروز علائم، مصرف شوند تاثیرات بسیار زیادی خواهند داشت. البته قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
• استروئید: داروهای استروئیدی چه به صورت خوراکی (قرص) و چه به صورت تزریقی، می‌توانند درد و التهاب را تا حدود بسیار زیادی کاهش دهند.
• داروی کلشیسین (Colchicine): این دارو موجب کاهش تجمع اورات می‌شود اما می‌تواند باعث بروز اسهال و احساس بدحالی در فرد شود.
• فیزیوتراپی: در صورتی که فرد به تازگی یک حمله‌ی نقرسی را پشت سر گذاشته است و یا سعی دارد به آرامی به انجام برنامه‌ی روتین ورزشی بازگردد، انجام فیزیوتراپی برای او بسیار مفید خواهد بود. انجام فیزیوتراپی موجب افزایش جریان خون و گردش خون به شیوه‌ی ایمن‌تر در نواحی آسیب‌دیده و مبتلا به نقرس می‌شود. این روش‌ها موجب تسکین درد بیمار شده و هیچ عوارض جانبی ندارند.

• ورزش: در صورتی که در هنگام حمله‌ی نقرس ورزش کنید، این کار می‌تواند علائم ناشی از نقرس را تشدید کند. اما انجام ماساژدرمانی همراه با حرکات اصلاحی و درمانی به تسکین علائم شما کمک می‌کند. یک برنامه‌ی تمرینی که توسط فیزیوتراپیست ما برای شما طراحی شده است، از تحلیل رفتن و ضعیف شدن ماهیچه‌های اطراف مفصلی که به نقرس مبتلاست، جلوگیری می‌کند. این تکنیک‌های تمرینی همچنین موجب می‌شود که مفصل آسیب‌دیده، گردش خون بالایی داشته باشد و در نتیجه روند بهبودی آن سریع‌تر طی شود.
• تمرینات کششی: شما می‌توانید با انجام برخی تمرینات ساده و کم‌فشار مانند تمرین خم کردن زانو، التهاب و تنش موجود در مفصل را کاهش دهید. برای انجام تمرین خم کردن زانو، به آرامی به سمت جلو خم شوید و زانوی خود را خم کنید و سعی کنید با دستان خود شست پای خود را بگیرید.
• تمرینات تقویت عضلات: این تمرینات بدین منظور طراحی شده‌اند که با بهبود قدرت عضلانی و افزایش حجم عضلات، به بهبود عملکرد مفصل زانو کمک کنند. یکی از تمرینات ساده‌ی تقویت عضلات ران بدین صورت است که در هر یک از دستان خود یک وزنه می‌گیرید و در حالی که کمر شما کاملا صاف است، زانوهای خود را خم می‌کنید. تا جایی زانوی خود را باید خم کنید که پشت ران پای شما با زمین موازی شود و سپس باید به آرامی به حالت ایستاده بازگردید.
• ماساژ: هر چند ماساژ و درمان‌های دستی روش‌های درمانی بسیار قدیمی هستند، اما شواهد کافی برای اثبات اثرگذاری آن‌ها وجود دارد. بسیاری از این تحقیقات انجام شده بر روی تاثیرات ماساژ بر درمان آرتروز و فرسایش مفاصل بدن (از جمله شست پا،مچ پا، زانو، آرنج و مچ دست) که بر اثر بیماری نقرس ایجاد شده است، تمرکز دارد. علت محبوبیت روش ماساژ این است که نیازی به مصرف دارو ندارد. بسیاری از افراد مبتلا به نقرس، به دنبال راهی برای تسکین درد خود هستند اما مایل به مصرف دارو نیستند.
• سرمادرمانی: سرد کردن مفصل موجب کاهش درد و تورم آن می‌شود. شما می‌توانید برای تسکین نقرس زانو، از سرمادرمانی و گرمادرمانی استفاده کنید.
• اوزون‌تراپی: این روش می‌تواند علائم ناشی از نقرس را کاهش دهد و همچنین از بازگشت حملات نقرسی پیشگیری کند. اوزون می‌تواند میزان التهاب و تورم مفصلی را کاهش و روند بهبودی را افزایش دهد، بلورهای اسیدی را بشکند، اسید اوریک و مواد سمی موجود در ناحیه آسیب‌دیده را خنثی کرده و سطح اکسیژن بدن را افزایش دهد.

پیشگیری از نقرس

در 20 سال گذشته، ابتلا به بیماری نقرس دو برابر شده است. این افزایش قابل توجه به دلیل افزایش امید به زندگی در بین افراد، تغییر در رژیم غذایی و افزایش ابتلا به بیماری‌های دیگری که نقش در بروز نقرس دارند، تصور می‌شود. با انجام برخی اقدامات، می‌توانید از وقوع حملات نقرس پیشگیری کنید.:

1. از مصرف بیش از اندازه‌ی الکل خودداری کنید: مصرف نوشیدنی‌های الکلی (خصوصا آبجو و شراب غنی شده) احتمال ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد.
2. وزن خود را متعادل کنید: در صورتی که اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید. افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به نقرس هستند. شما می‌توانید برای کم کردن وزن خود از پزشک مشورت بخواهید.
3. از خوردن مواد غذایی غنی از پورین خودداری کنید: مانند ماهی‌هایی با گوشت چرب، اجزای داخل شکمی حیوانات (مانند جگر و دل و ..)، حبوبات و برخی سبزیجات خاص مانند مارچوبه و اسفناج. البته این توصیه برای مدت زمانی طولانی به افراد مبتلا به نقرس داده می‌شد، اما اخیرا برخی مطالعات، این توصیه‌ها را زیر سوال برده‌اند.
4. به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید: از پزشک خود بخواهید که داروهای مصرفی شما را بررسی کند، چرا که ممکن است برخی از آن‌ها موجب تشدید و تحریک بیماری نقرس شوند. برای مثال، آلوپورینول (Allopurinol) مانع از شکل گیری اورات می‌شود و پروبنسید (probenecid) دفع اورات از کلیه را افزایش می‌دهد.
5. ویتامین C مصرف کنید: یکی از مطالعات نشان داده که مصرف 1500 میلی گرم ویتامین c در روز، ریسک ابتلا به نقرس را تا 45 درصد کاهش می‌دهد. البته قبل از مصرف هرگونه مکمل غذایی با پزشک خود مشوت کنید.
6. مقادیر زیادی آب بنوشید: برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، سعی کنید روزانه مقادیر زیادی آب بنوشید. سعی کنید روزانه در حدود 1.2 لیتر آب بنوشید.