تاریخ: آبان 27, 1402
اگر تا به حال در زمان نشستن در استخوان دنبالچه‌تان درد احساس کرده‌اید، به احتمال زیاد با عارضه‌ای به نام کوکسیدینی یا درد دنبالچه آشنا هستید. این نوع درد دنبالچه گاهی اوقات بسیار دردناک و خسته‌کننده است. اما با این حال، بیشتر بیماران در چند هفته تا چند ماه بهبود می‌یابند. در این مدت، می‌توانید اقدامات مختلفی را برای کاهش درد و علائم انجام دهید. متخصص فیزیوتراپی برنامه ورزشی خاصی برای تقویت عضلات کف لگن تهیه می‌کند. انجام تمرینات تقویتی برای عضلات کف لگن می‌تواند به تسکین درد دنبالچه کمک کند، زیرا عضله بالا برنده (لواتور) مقعد اغلب در احساس درد دنبالچه نقش دارد.
آناتومی استخوان دنبالچه
دنبالچه استخوانی یک ساختار استخوانی است که در انتهای ستون فقرات قرار دارد و پایین‌ترین قسمت استخوان ساکروم را تشکیل می‌دهد. استخوان خاجی با ترکیب 3 تا 5 مهره که به هم متصل شده‌اند، تشکیل می‌شود و به عنوان یک استخوان یکپارچه عمل می‌کند. اگرچه دنبالچه استخوان یک ساختار کوچک است، اما وظایف مهمی را برعهده دارد. این استخوان ستون فقرات و تعداد زیادی عضله، تاندون و رباط را نگه می‌دارد که در امتداد مفصل ران، پایین کمر و ناحیه لگن قرار دارند.
علل درد دنبالچه
تصویر از چپ: حالت صحیح نشستن: وارد شدن فشار کمتر به استخوان دنبالچه. حالت اشتباه نشستن: وارد شدن فشار بیشتر به استخوان دنبالچه
- نشستن طولانی مدت یا مکرر روی سطوح سفت، باریک و یا ناراحت
- تکیه دادن به عقب هنگام نشستن: این روش نشستن فشار بیشتری را به استخوان دنبالچه وارد می‌کند.
- آسیب خارجی که معمولاً در نتیجه زمین خوردن از پشت رخ می‌دهد، در این حالت استخوان دنبالچه کبود می‌شود، درمی‌رود یا می‌شکند.
- آسیب داخلی که معمولاً هنگام زایمان، به ویژه زایمان‌های سخت یا استفاده از وسایل مختلف برای تسهیل زایمان رخ می‌دهد.
درد دنبالچه می‌تواند پی‌آمد مشکلاتی باشد که به عللی به جز آسیب‌دیدگی ایجاد شده‌اند:
- بیماری مفصلی یا فرسایش دیسک
- حالت اندامی نامناسب هنگام نشستن
- سفت بودن (هیپوموبیلیتی) یا شل بودن (هیپرموبیلیتی) مفصل ساکروکوکسیژیال
- درد ارجاعی دیگر نقاط بدن
- عفونت، خار استخوانی و توده: این موارد نادر است.
عاملهای خطر
عاملهای خطر درد دنبالچه به شرح زیر است:
- درصد شیوع درد دنبالچه در خانم‌ها 5 برابر آقایان است.
- افرادی که شاخص توده بدنی بالا دارند، سه برابر بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به درد دنبالچه هستند.
- نوجوانان و بزرگسالان بیشتر از کودکان مستعد ابتلا به درد دنبالچه هستند.
- کاهش وزن سریع باعث از بین رفتن لایه محافظ استخوان دنبالچه می‌شود و در نتیجه زمینه را برای درد دنبالچه آماده می‌کند.
علائم
علائم درد دنبالچه عبارت است از:
- احساس درد روی استخوان دنبالچه یا عضلات اطراف آن
- احساس دردی که معمولاً در اثر نشستن یا ایستادن طولانی مدت یا تکیه دادن به عقب هنگام نشستن تشدید می‌شود.
- دردی که هنگام برخاستن از حالت نشسته شدیدتر می‌شود.
- درد همراه با درد پایین کمر
درمانهای خانگی درد دنبالچه
درمانهای خانگی مختلفی برای مدیریت درد دنبالچه وجود دارد. اگر درد دنبالچه آزارتان می‌دهد، می‌توانید روش‌های زیر را در خانه برای تسکین دردتان امتحان کنید:
- سعی کنید مدت طولانی در یک وضعیت نشسته یا ایستاده نمانید و روی کوسن خاص v شکل یا دوناتی شکل بنشینید.
- پد سرد یا گرم را روی ناحیه دردناک بگذارید تا دردتان کمتر شود.
- داروهای بدون نسخه‌ای مانند داروهای مسکن یا ضدالتهاب مصرف کنید.
درمان درد دنبالچه با فیزیوتراپی
اگر علائم ظرف چند هفته بهبود نیافت، بهترین کار این است که به پزشک مراجعه کنید. پزشکان و متخصصین فیزیوتراپی درمانهای زیر را برای تسکین درد دنبالچه به کار می‌برند.
موبیلیزاسیون
موبیلیزاسیون یک روش درمانی است که توسط متخصص فیزیوتراپی یا استئوپاتی انجام می‌شود. هدف اصلی این روش، تنظیم مجدد موقعیت استخوان دنبالچه یا خاجی است. در ابتدا، درمان دستی خارجی به عنوان شروع کار استفاده می‌شود. اما اگر درمان دستی خارجی به تنهایی کافی نباشد، درمان دستی داخلی نیز به کار گرفته می‌شود. با این حال، متخصص همیشه از بیمار برای انجام درمان اجازه می‌گیرد و از او می‌خواهد که رضایت‌نامه را برای موافقت با انجام درمان دستی داخلی امضاء کند.
درمان دستی بافت نرم
درمان دستی بافت نرم بر روی عضلات و رباط‌های اطراف استخوان دنبالچه انجام می‌شود. از آنجایی که بافت نرم معمولاً علت باقی ماندن دنبالچه در موقعیت نامناسب است، درمان دستی بافت نرم به تسکین درد کمک می‌کند.
شاک ویوتراپی برون اندامی
شاک ویوتراپی برون اندامی برای کاهش ناراحتی و ناتوانی ناشی از کوکسیدینی موثرتر و رضایت‌بخش‌تر از استفاده از مدالیته‌های فیزیکی بوده است. به همین دلیل شاک ویو به عنوان درمانی جایگزین برای بیماران مبتلا به درد دنبالچه توصیه می‌شود.
ماساژ درمانی
اگر عضلات بالا برنده مقعد و کوکسیژئوس (دنبالچه‌ای) استخوان دنبالچه را تحت فشار قرار داده باشند، ماساژ این عضلات درد را تسکین خواهد داد. برای این که مشخص شود، آیا کشش عضلات علت درد دنبالچه است یا خیر، تمرینهای شل کننده عضلات کف لگن را می‌توان هم‌زمان با بیوفیدبک انجام داد. لازم به ذکر است که این عضلات از طریق شبکه‌ای از تاندون‌ها به استخوان دنبالچه متصل می‌شوند.
تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS)
استفاده از محرک الکتریکی عصب یا دستگاه TENS درد را به چند روش تسکین می‌دهد. درمان TENS را می‌توان بر روی ناحیه‌های مختلف بدن انجام داد؛ درمان TENS هر یک از نقاط بدن مزایای خاص خود را دارد. دستگاه TENS جریان الکتریکی ملایمی را به بدن می‌رساند که سیگنال‌های درد ارسالی از دنبالچه به مغز را مختل می‌کند. تحریک الکتریکی عصب برای مدیریت درد ایده‌آل است، اما اثر آن چند ساعت بعد از درمان از بین می‌رود.
تزریق
تزریق داروی بی‌حسی و استروئید در اطراف استخوان دنبالچه می‌تواند به تسکین درد کمک کند، اگرچه پزشکان در مورد محل تزریق توافقی ندارند. استفاده از این نوع تزریق می‌تواند برای بیمارانی که به درمانهای محافظه‌کارانه واکنش مناسبی نداشته‌اند، مفید باشد. این تزریق معمولاً تحت راهنمایی فلوئوروسکوپی یا سونوگرافی انجام می‌شود تا پزشک بتواند به دقت محل تقاطع ساکروکوکسیژیال و سر استخوان دنبالچه را هدف قرار دهد. اما به دلیل وجود عفونت سیستمی یا عفونت پوست در ناحیه تزریق، انجام این تزریق توصیه نمی‌شود. همچنین، برای بیمارانی که مبتلا به اختلالات خونریزی یا اختلال انعقاد خون هستند، حساسیت به داروی بی‌حسی یا دیگر داروهای مورد استفاده در این تزریق، این روش مناسب نیست.
ورزش و تمرینهای کششی
متخصص فیزیوتراپی تمرینهای کششی ساده‌ای را به شما آموزش می‌دهد، با انجام دادن این تمرین‌ها می‌توانید بدون این که به خودتان آسیب بزنید، دردتان را کاهش دهید. بعضی حرکات مانند حرکت کششی گربه ـ گاو، بچه و کبوتر عضلات کمر و کف لگن را تحت کشش قرار می‌دهد. تمرینهای تنفسی و حرکات لگن نیز فشار را از روی استخوان دنبالچه برمی‌دارد و به تسکین درد کمک می‌کند.
- تمرینهای کششی و تقویتی ملایم عضلات دور استخوان دنبالچه را می‌کشد و تقویت می‌کند و از این طریق درد را به حداقل می‌رساند.
- تمرینهای وضعیتی به اصلاح حالت اندامی کمک می‌کند، در نتیجه وضعیت هم‌ترازی ستون فقرات بهبود می‌یابد و استرس و فشار روی استخوان دنبالچه از بین می‌رود.
انجام این تمرینهای ساده درد استخوان دنبالچه را تا حد زیادی تسکین می‌دهد. از آنجایی که استخوان دنبالچه در انتهای ستون فقرات قرار دارد، این تمرین‌ها با هدف کشش و تقویت عضلات این ناحیه انجام می‌شود تا وضعیت هم‌ترازی عضلات بهبود یابد و بهتر بتوانند ستون فقرات را نگه دارند، در نتیجه درد دنبالچه نیز تسکین می‌یابد.
کشش عضله سرینی و پیریفورمیس
تصویر: کشش عضله پیریفورمیس در حالت طاق‌باز این حرکت کششی عضلات سرینی و پیریفورمیس را به کار می‌گیرد و از این طریق درد و ناراحتی این ناحیه را تا حدی تسکین می‌دهد. برای انجام این حرکت به روش زیر عمل کنید:
- به پشت دراز بکشید.
- یک پا را روی زانوی مخالف بیندازید و کف پا را روی زمین یا تشک نگه دارید.
- زانو را با دست مخالف به سمت شانه مخالف بکشید.
- 20 ـ 30 ثانیه در این حالت بمانید. حرکت را 2 ـ 3 بار برای هر سمت تکرار کنید.
حرکت یوگای بچه
تصویر: حرکت بچه حرکت بچه عضلات کمر و کف لگن را تحت کشش قرار می‌دهد. برای انجام این حرکت به روش زیر عمل کنید:
- چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید و زانوها را کمی بیشتر از پهنای لگن از هم باز کنید.
- پنجه‌ها را رو به داخل بچرخانید تا با هم مماس شوند، مفصل‌های ران را به عقب بدهید و در این بین زانوها را خم کنید.
- وقتی در حالت راحتی قرار گرفتید، بازوهایتان را رو به جلوبکشید و بگذارید سر رو به جلو پایین بیاید و در موقعیت راحتی قرار بگیرد.
- 15 ـ 20 ثانیه در این حالت بمانید.
- به آرامی به موقعیت اولیه برگردید.
- حرکت را سه بار تکرار کنید.
کشش گربه گاو
تصویر: گربه و گاو این حرکت عضلات کمر و شکم را شل می‌کند و مهره‌های ستون فقرات را کمی از هم جدا می‌کند تا فشار از روی استخوان دنبالچه برداشته شود. حرکت گربه ـ گاو را به روش زیر انجام بدهید:
- چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید. عمل دم را انجام بدهید و همان‌طور که به سقف نگاه می‌کنید، بگذارید شکمتان پایین بیفتد.
- نفستان را بیرون بدهید و همان‌طور که دست‌ها را به زمین فشار می‌دهید و گردن را کمی پایین می‌آورید تا پاهایتان را نگاه کنید، ستون فقراتتان را به آرامی گرد کنید.
- این حرکت کششی را دو یا سه ست، در هر ست 10 بار تکرار کنید.
حرکت کبوتر یوگا
تصویر: حرکت کبوتر حرکت کبوتر عضلات مفصل ران، باسن و کف لگن را تحت کشش قرار می‌دهد. برای انجام حرکت کبوتر به روش زیر عمل کنید:
- یک پا را مقابل پای دیگر بگذارید.
- سمت خارجی ران پای جلو را تا جایی که می‌توانید روی زمین قرار بدهید.
- اگر لازم است کشش عمیق‌تر و بیشتری را احساس کنید، کمی رو به جلو خم شوید.
- 15 ـ 20 ثانیه در این حالت بمانید.
- حرکت را دو یا سه بار برای هر سمت تکرار کنید.
تیلت لگن
تصویر: از بالا: رو به داخل کشیدن عضلات شکم. 2. چسباندن کمر به زمین تیلت لگن عضلات کف لگن و عضلات مرکزی را تقویت می‌کند؛ با قوی‌تر شدن این عضلات حالت اندامی بهبود می‌یابد و در نتیجه فشار از روی استخوان دنبالچه برداشته می‌شود. حرکت تیلت لگن طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- به پشت دراز بکشید و کف پاها را روی زمین بگذارید.
- نفس بکشید و شکمتان را پر از هوا کنید.
- همان‌طور که نفستان را بیرون می‌دهید، ناف را به سمت زمین و کمی رو به بالا به سمت سر بکشید تا عضلات شکم را داخل بکشید.
- همان‌طور که نفستان را بیرون می‌دهید و ناف را داخل می‌کشید، کمرتان را صاف کنید و روی زمین بچسبانید.
- 5 ثانیه در این حالت بمانید.
- حرکت را 10 بار تکرار کنید.
