درمان زانو و پای ضربدری بدون جراحی، با حرکات اصلاحی و ورزش

تاریخ: آبان 27, 1402

علائم زانوی ضربدری

علائم زانو ضربدری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• هنگامی ‌که زانوها با یکدیگر تماس داشته باشند و مچ پا و پاها بسیار از هم دور باشند.
• اختلال در راه رفتن
• طریقه راه رفتن (طرز راه رفتن) به حالتی غیرطبیعی و نادرست

چه عواملی موجب بروز عارضه پای ضربدری می‌شود؟

دلایل متعددی موجب بروز پای پرانتزی می‌شود این دلایل عبارتند از: تولد یا رشد، آسیب‌دیدگی، کمبود ویتامین، عوامل ژنتیکی و بیماری‌های مفصل. علل ایجادکننده پای پرانتزی ممکن است در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد.

تولد یا رشد

زانوی ضربدری عارضه بسیار شایعی در میان کودکان می‌باشد. در اکثر موارد عارضه پای پرانتزی با بزرگتر شدن کودکان از بین می‌رود اما در صورتی ‌که به مرور زمان عارضه برطرف نشد احتمال دارد که کودک به بیماری‌های استخوانی مبتلا باشد.

شکستگی کوزن

شکستگی کوزن نوعی شکستگی استخوان درشت‌نی است که منجر به بدشکلی و ناهنجاری پا می‌شود. این نوع شکستگی عمدتاً در کودکانی رخ می‌دهد که در رده سنی 3 تا 6 سال قرار دارند. کودکانی که با این عارضه روبرو می‌شوند، ممکن است به عارضه پای ضربدری مبتلا شوند.

راشیتیسم یا نرمی استخوان

راشیتیسم عارضه‌ای است که در نتیجه کمبود ویتامین D به وجود می‌آید. به علت این عارضه، استخوان‌های کودکان نرم و ضعیف می‌شود. این بیماری همچنین می‌تواند موجب تأخیر در رشد و بروز درد و ضعف عضلات شود.

عوامل ژنتیکی

پای ضربدری در بزگسالان ممکن است به علت عوامل ژنتیکی باشد که ممکن است از یکی از والدین یا هر دوی آنها به فرد منتقل شده باشد.

آسیب‌دیدگی

زانوی ضربدری در بزرگسالان ممکن است همانند کودکان به دنبال شکستگی ساق پا که اصلاح‌نشده روی دهد. همانطور که درباره شکستگی استخوان درشت‌نی (تیبیا) در فوق گفته شد این نوع شکستگی موجب بروز ناهنجاری در پا می‌شود که درنتیجه‌ی آن ممکن است عارضه پای پرانتزی روی دهد.

بیماری مفصلی

چندین عارضه‌ی پزشکی وجود دارد که اگر بزرگسالان به این عارضه‌ها مبتلا باشند ممکن است به پای ضربدری نیز مبتلا شوند. بعضی از این عارضه‌ها عبارتند از: استئو آرتریت یا روماتیسم مفصلی. فقط آرتروز نیست که می‌تواند موجب بروز پای ضربدری شود بلکه پای ضربدری نیز می‌تواند در آینده موجب آرتروز شود.

وزن

چاقی و اضافه‌وزن نیز می‌تواند منجر به بروز عارضه زانوی ضربدری شود.

پزشک چگونه ابتلا فرد به عارضه پای ضربدری را تشخیص می‌دهد؟

پزشک جهت درمان پای ضربدری و تشخیص اینکه آیا فرد به عارضه زانوی پرانتزی مبتلا است یا خیر چندین اقدام را انجام می‌دهد که عبارتند از:

• پاها، باسن و قسمت مچ به پایین را معاینه می‌کند.
• به طرز راه رفتن بیمار توجه می‌کند.
• در زمانی که زانوها با یکدیگر تماس کمی دارند، فاصله میان مچ پاها را اندازه‌گیری می‌کند.
• عکسبرداری اشعه ایکس را تجویز می‌کند تا ببیند که آیا استخوان‌ها دارای مشکلات زمینه‌ای هستند یا خیر.

درمان عارضه پای پرانتزی

برای درمان عارضه پای ضربدری بدون انجام عمل جراحی، باید در نظر داشت که این مشکل به شدت به عامل ایجاد بدشکلی و انحراف پا بستگی دارد. اگر عامل ایجاد کننده عارضه پای پرانتزی به علت وجود مشکلات ساختاری مانند ناهنجاری استخوانی باشد، انجام روش‌های درمانی زانوی ضربدری بدون جراحی به شما کمک نخواهد کرد.

اما اگر عارضه زانوی ضربدری در شما به علت مشکلات زمینه‌ای مانند وضعیت سلامتی یا ضعیف بودن عضلات ساق پا ایجاد شده باشد، اصلاح پای ضربدری با استفاده از روش‌های درمانی بدون جراحی موفقیت‌آمیز خواهد بود.

بریس یا زانوبند

اگر علت بروز زانوی پرانتزی، مشکلات مفصلی ناشی از آرتروز زانو باشد، روش‌های درمانی غیرجراحی مانند استفاده از بریس ممکن است مفید باشد. اما اگر کشش و انقباض رباط‌ها از جمله رباط جانبی داخل زانو و رباط صلیبی قدامی دشوار باشد، استفاده از بریس در این موارد ممکن است کمک زیادی نکند. اگر رباط‌های زانو هنوز انعطاف‌پذیر باشند، استفاده از بریس تخلیه کننده وزن یکی از روش‌های درمانی است که ممکن است بهبود بخش باشد.

کفش ارتز

روش اصلاحی دیگری نظیر کفش ارتز (کفش طبی) برای درمان پای پرانتزی در بزرگسالان زیاد کمک نمی‌کند اما در صورتی ‌که درد یا ناراحتی احساس می‌کنید می‌تواند به تسکین درد کمک کند.

تمرینات و حرکات ورزشی

تمرینات کششی نیز وجود دارند که بر روی تقویت عضلات پا و قسمت مچ پا به پایین تمرکز دارند و می‌توانند به کاهش شدت والگوس (زاویه دارشدن زانو به خارج) زانو کمک کند.

برخی از تمریناتی که می‌توانید انجام دهید شامل حرکاتی نظیر حرکت قدم به کنار، حرکت پلکان، اسکات یا چمباتمه زدن کنار دیوار، فشار دادن زانو، کشش عضله همسترینگ می‌باشد. این حرکات را می‌توان جهت تقویت مفاصل زانو انجام داد که می‌توانند به کاهش شدت حالت ضربدری پا کمک خواهد کرد.

• حرکت قدم به کنار

• حرکت پلکان

• اسکات یا چمباتمه زدن کنار دیوار

• فشار دادن زانو

• کشش عضلات همسترینگ

ماساژ درمانی

از روش ماساژ درمانی جهت درمان افرادی که از عارضه پای ضربدری رنج می‌برند استفاده می‌شود. این روش شامل حرکت دادن پا به اطراف می‌باشد. هدف اصلی این روش کاهش میزان شدت پای ضربدری و کمک به رشد استخوان است. این روش برای افرادی که به بزرگسالی رسیده‌اند یا اصلاً عوارضی ندارد و یا اینکه عوارض آن اندک است.

کم کردن وزن

اگر دلیل ابتلا شما به پای ضربدری اضافه‌وزن است مسلماً کاهش وزن می‌تواند به بهبود ناهنجاری پا کمک کند. به ‌هر حال ثابت شده است که غالباً میزان شدت پای ضربدری در افراد چاق در مقایسه با شدت آن در افراد لاغر بیشتر است.

کمبود ویتامین

بله، درست است که درمان بیماری‌های زمینه‌ای که می‌تواند منجر به ناهنجاری در پا شود، می‌تواند روشی مؤثر بدون نیاز به جراحی برای اصلاح پای ضربدری باشد. یکی از این بیماری‌ها، بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان است که کمبود ویتامین D علت آن است. با درمان مناسب این بیماری، استخوان‌ها بهبود پیدا می‌کنند و در نتیجه به اصلاح زانوی ضربدری کمک می‌شود. درمان راشیتیسم معمولاً شامل مکمل‌های ویتامین D، تغذیه مناسب و در برخی موارد ممکن است نیاز به درمان دارویی داشته باشد. البته، روش درمانی دقیق برای هر فرد بستگی به شدت بیماری و شرایط فردی او دارد و باید توسط پزشک تعیین شود.

یکی دیگر از بیماری‌هایی که ناشی از کمبود ویتامین ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به بروز پای ضربدری شود، بیماری اسکوربوتیسم یا اسکوروی است که به علت کمبود ویتامین C به وجود می‌آید. هر دوی این بیماری‌ها با مصرف مکمل‌های ویتامین D و C و تزریق ویتامین و یا رژیم غذایی مناسب قابل درمان هستند.

عمل جراحی

روش عمل جراحی شامل افزودن یا برداشتن استخوان می‌باشد که این روش جراحی با نام استئوتومی شناخته می‌شود.