تاریخ: آبان 27, 1402
خار پاشنه (خار کالکانئوس) ضایعه خار مانند استخوانی بر روی استخوان پاشنه پا است. این ضایعه در اثر صدمات تاندون كوچك ایجاد می‌شود. دلایل چنین صدماتی معمولاً فشار نادرست و بیش از حد است. در صورت ابتلا به خار پاشنه، راه رفتن یا ایستادن می‌تواند بسیار دردناک باشد. در این مقاله می‌توانید آنچه را که لازم است برای خلاص شدن از این مشکل انجام دهید، بخوانید. درمان خار پاشنه شامل کفی طبی، سرما درمانی، فیزیوتراپی، شاک ویو تراپی، پرتودرمانی، داروهای ضد التهاب، و جراحی است. درمان غالباً طولانی است و در بسیاری از موارد چند هفته یا چند ماه طول می‌کشد تا اثرات خود را نشان دهد، اما معمولاً جراحی لازم نیست.
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه، یا خار کالکانئوس، یک شکل بسیار متداول است که در کف پا و لبه جلویی استخوان پاشنه قرار می‌گیرد و به سمت انگشتان پا کشیده می‌شود. علاوه بر این، خار پاشنه فوقانی که کمتر شایع است، در پایه تاندون آشیل شکل می‌گیرد. خار پاشنه در بیشتر مواقع ناراحتی خاصی ایجاد نمی‌کند و تنها به طور اتفاقی در اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود. با این حال، ناراحتی معمولاً در شرایطی که پا تحت فشار و کشیدگی قرار می‌گیرد، ایجاد می‌شود. دلیل این امر این است که خار پاشنه می‌تواند باعث ایجاد التهاب و تورم کوچک در پایه تاندون روی استخوان پاشنه شود. این ممکن است به ویژه در هنگام راه رفتن یا ایستادن منجر به درد شدید و تیز شود.
خار پاشنه: دلایل و عوامل خطر
کالکانئوس طبیعی: Normal calcaneus خار پاشنه: Heel spur خار پاشنه ناشی از فشار مضاعف به پا است. این امر منجر به ایجاد جراحات و پارگی‌های کوچک در مناطقی می‌شود که تاندون صفحه پا یا تاندون آشیل همراه با استخوان پاشنه در آن رشد کرده است. آسیب‌های بسیار کوچک می‌تواند باعث التهابی شود که سلول‌های التهابی را به خود جلب می‌کند. سلول‌های التهابی با بازسازی آسیب، بافت را ترمیم می‌کنند. این امر باعث ایجاد رسوبات کلسیمی کوچک و سرانجام ایجاد خار پاشنه می‌شود. چندین عامل وجود دارد که خطر ابتلا به خار پاشنه را افزایش می‌دهد:
- اضافه وزن: پاشنه پا با هر قدم تحت فشار بیشتر قرار می‌گیرد.
- شغل‌هایی که در آن باید زیاد راه بروید یا بایستید
- نقص پا مانند پیچ خوردگی کف پا یا کف پای صاف
- ارزیابی
- گرم نشدن به اندازه كافي قبل از ورزش: عضلات ساق پا، تاندون‌ها و رباط‌ها بيشتر کشیده می‌شوند و نيروي بيشتري را بر محل اتصال تاندون در پاشنه اعمال مي‌كنند.
- سن بالا: هرچه پیرتر می‌شوید، بالشتک چربی زیر پاشنه کوچک می‌شود. بنابراین، تاندون‌ها و استخوان‌ها کمتر محافظت می‌شوند و تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند.
اگر در حال حاضر یک خار پاشنه داشته باشید، هر فشار و وزن اضافه روی پا آن را تشدید می‌کند. بنابراین اگر ناراحتی و علائم شما مدت زیادی ادامه داشت و از بین نرفت، باید خار پاشنه خود را درمان کنید.
علائم
خار پاشنه ممکن است حتی اگر در آزمایش اشعه ایکس مشاهده شود، ناگزیراً به ناراحتی شما منجر نشود. به عبارت دیگر، زمانی که چیزی در اشعه ایکس مشاهده نمی‌شود، ممکن است درد را تجربه کنید.
بیماران معمولاً درد شدید و سوزش در پاشنه یا کف پا را تجربه می‌کنند. این علائم هنگام راه رفتن افزایش می‌یابد و ممکن است به قدری شدید باشد که بیمار فقط قادر باشد با نوک انگشتانش راه برود. با این حال، به محض نشستن، دراز کشیدن یا استراحت، درد معمولاً از بین می‌رود. با این حال، ناراحتی‌ها و علائم خار پاشنه اغلب پس از یک مرحله استراحت، به عنوان مثال هنگام بلند شدن در صبح، بیشتر بروز می‌کند. بیمار غالباً با فشار دادن نقطه مربوطه روی پاشنه درد را احساس می‌کند. خار پاشنه پلانتار (تحتانی) باعث ایجاد درد در لبه داخلی جلوی پاشنه پا می‌شود. اما در خار پاشنه فوقانی، نقطه فشار در پشت ناحیه انگشتان پا یا کمی بالاتر از تاندون آشیل (آشیلودنیا) است.
معاینه و تشخیص
در اکثر موارد، درد ناشی از خار پاشنه معمولاً باعث تشخیص می‌شود. در صورت فشار بر لبه جلویی پاشنه پا، احساس درد در پشت ناحیه انگشتان یا در پایه تاندون آشیل، این مشكل را تأیید می‌کند. ناحیه دردناک معمولاً نه به وضوح متورم و نه قرمز می‌شود. به منظور تأييد تشخيص، می‌توان به وسیله اشعه ایکس تصاویر جانبی از پا تهیه کرد. در اکثر موارد، تشکیل استخوان به وضوح در تصویر اشعه ایکس قابل مشاهده است. بزرگ‌تر بودن خار پاشنه لزوما باعث شدیدتر شدن درد آن نخواهد شد.
درمان خار پاشنه
هدف از درمان خار پاشنه، تسکین درد حاد و جلوگیری از ایجاد ناراحتی در آینده است. بیماران برای درمان نیاز به صبر زیادی دارند: ممکن است چندین هفته یا حتی چند ماه طول بکشد تا علائم به طور کامل از بین برود. اما عمل فقط در موارد نادر ضروری است.
استراحت
مهمترین اصل در درمان خار پاشنه تسکین درد است. در حالت استراحت، علائم بیماری معمولاً به سرعت بهبود می‌یابد. بنابراین، بیماران باید بعد از ورزش استراحت کنند و تا جایی که ممن است کمتر راه بروند و بایستند. این کار همچنین به بالا آمدن پا نیز کمک می‌کند.
داروهای ضد درد
اما در بیشتر مواقع استراحت برای کاهش درد ناشی از خار پاشنه کافی نیست. در اینگونه موارد داروهای ضد درد می‌توانند موثر باشند. به ویژه داروهایی که باعث مهار التهاب می‌شوند (antiphlogistics) برای این منظور مناسب هستند. این داروها شامل ترکیبات فعال مانند دیکلوفناک یا ایبوپروفن هستند.
یخ
سرما درد را تسکین داده و التهاب را مهار می‌کند. استفاده از یخ، کریوپک یا حتی اسپری سرد برای این منظور مناسب است. استفاده مکرر از سرما متعاقباً باعث افزایش گردش خون در بافت ملتهب شده و باعث تسریع در بهبودی می‌شود. سرما درمانی (کرایوتراپی) باید به مدت 10 تا 15 دقیقه و چندین بار در روز تکرار شود. برای جلوگیری از سرمازدگی پوست، باید پوست خود را توسط یک لایه نازک پارچه محافظت بپوشانید.
نوار خار پاشنه
همچنین برخی از بیماران از نوارهایی برای درمان خار پاشنه استفاده می‌کنند. این نوار یک نوار چسب الاستیک است. پوست و بافت همبند با استفاده از این نوار به یکدیگر برخورد می‌کنند. این کار باید خون رسانی به بافت را بهبود بخشد. در درمان خار پاشنه با این روش، اغلب اثرات مثبتی بر روی گیرنده‌های درد، اتصالات عضلانی و تاندونی حاصل می‌شود. برای درمان، نوار از تاندون آشیل به وسط کف پا می‌چسبد.
کفی‌های خار پاشنه
کسانی که مستعد ابتلا به خار پاشنه هستند، همیشه باید کفش راحتی بپوشند. علاوه بر این، می‌توان از کفی‌های مخصوص درون کفش استفاده کرد. این کار پا را تسکین می‌دهد و از ناراحتی‌های بیشتر جلوگیری می‌کند.
- کف پای صاف، قوس‌های افتاده یا پاهای توخالی احتمال ابتلا به خار پاشنه را افزایش می‌دهند. با این حال، این ناهنجاری‌های پا را به راحتی می‌توان با کفی‌های طبی جبران کرد. با این روش غالباً می‌توان از بروز خار پاشنه جلوگیری کرد.
- اگر در حال حاضر دچار خار پاشنه تحتانی هستید، کفی‌های شکاف‌دار (کفی‌های سوراخ دار) که بطور مخصوص با مشکلات ارتوپدی سازگار هستند، می‌توانند به شما کمک کنند. کفی‌های ویسکوالاستیک که از نوعی ژل یا پاشنه بافر پر شده‌اند نیز در مدیریت این مشکل موثر هستند. این کفی‌ها فشار را روی کل پا توزیع می‌کنند و شوک‌ها را بهتر جذب می‌کنند.
- در مورد خار پاشنه فوقانی (در تاندون آشیل) می‌توانید یک پد پاشنه، تکه‌های نمدی یا وج پا را به ناحیه انگشتان پا بچسبانید.
فیزیوتراپی
در درمان فیزیوتراپی، صفحه بزرگ تاندون کف پا (فاشیا پلانتار)، عضلات ساق پا و تاندون آشیل کشیده می‌شود. به عنوان یک اثر جانبی، خونرسانی به بافت از طریق فعال سازی بهتر انجام می‌شود که علاوه بر این باعث بهبودی خار پاشنه می‌شود. در طول درمان، بیمار تمرینات ویژه‌ای را می‌آموزد که می‌تواند به انجام آن‌ها در خانه ادامه دهد.
انفیلتراسیون درمانی
به عنوان بخشی از یک روش درمانی، پزشک یک ماده بی‌حسی موضعی یا یک داروی کورتیزون را به ناحیه دردناک پا تزریق می‌کند. بی‌حسی درد حاد را تسکین می‌دهد. کورتیزون التهاب را مهار می‌کند. در این روش میکروب‌ها به راحتی می‌توانند وارد بافت شوند. بنابراین، قطعاً باید توسط پزشک باتجربه انجام شود.
شوک درمانی
در طول شاک ویو تراپی، امواج فشار قوی با یك وسیله مخصوص به سمت پاشنه پا هدایت می‌شوند. این امواج قرار است بافت را تحریک کرده و گردش خون و متابولیسم سلولی را تحریک کنند. در این روش التهاب سریع‌تر بهبود یافته و درد نیز کاهش می‌یابد. برای انجام این کار، ابتدا پزشک ناحیه دردناک را روی پا با مداد علامت گذاری می‌کند. سپس سری صوتی دستگاه شاک ویو را در این نقطه قرار می‌دهد. در این روش معمولا به سه تا پنج جلسه درمانی نیاز است که در هر یک حدود 5 تا 15 دقیقه امواج شوک به پای بیمار منتشر می‌شود.
رادیوتراپی
در صورتی که روش‌های دیگر درمانی نتوانند علائم خار پاشنه را بهبود بخشند، می‌توان از درمان با استفاده از اشعه ایکس استفاده کرد. در این روش، مقدار بسیار کمی از پرتودرمانی به کار می‌رود که به میزان قابل ملاحظه‌ای کمتر از استفاده از اشعه ایکس در سایر موارد مانند تصویربرداری بدن یا درمان سرطان استفاده می‌شود. به همین دلیل، هیچ عارضه جانبی حاد یا عوارض دیررسی برای این روش درمانی شناخته شده نیست.
در این روش، پا به مدت چند دقیقه شش بار در طی تقریباً سه هفته، در معرض اشعه ایکس قرار می‌گیرد. اغلب بیماران پس از انجام این روش درمانی با درد پاشنه بهبود می‌یابند و علائم آن‌ها کاهش می‌یابد.
عمل جراحی خار پاشنه
عمل جراحی خار پاشنه بسیار بندرت انجام می‌شود. این روش آخرین گزینه پیشنهادی پزشکان است و فقط در صورتی انجام می‌شود که هیچکدام از روش‌های دیگر موثر واقع نشوند. علاوه بر این، عمل جراحی تنها در صورتی امکان‌پذیر است که خار پاشنه در زیر کف پا وجود داشته باشد. جراح عضلات كوتاه پا را جدا كرده و صفحه تاندون زير کف پا را از استخوان پاشنه جدا مي‌كند. این کار باید تاندون زیر پا را تسکین دهد. عمل خار پاشنه همیشه موفقیت‌آمیز نیست و خطراتی را در پی دارد. اختلالات بهبود زخم و بافت اسکار ممکن است پس از این روش درمنی افزایش یابد. پد محافظ طبیعی چربی زیر پاشنه نیز در حین عمل از بین می‌رود.
ورزش
اگر خار پاشنه باعث ناراحتی شما می‌شود، می‌توانید با تمرینات مختلف آن را بهبود بخشید یا از بروز دوباره آن جلوگیری کنید. این تمرین‌ها شامل اصلاح ناهنجاری‌های پا، تقویت پا و کشش تاندون‌ها و رباط‌ها می‌شود. در صورت بروز درد شدید، بهتر است با بالا بردن و خنک کردن کف پایتان از پاهایتان محافظت کنید. کفش‌های مناسب با کفی‌های مناسب، محافظ پاشنه و بالشتک‌های محافظ، بپوشید. تزریق کورتیزون تنها یک راه حل موقت است. ضد التهاب‌ها باعث تسکین درد می‌شوند. با این وجود، می‌تواند باعث ایجاد تغییرات دائمی در بافت کف پا شوند و در نتیجه درد را افزایش دهند.
تمرین عضلات پا
عضلات پا اگر به خوبی تقویت شوند می‌توانند وزن و شوک‌ها را بهتر جذب کنند و در نتیجه تاندون‌ها را تسکین دهند. تمرینات مناسب مثلاً پیاده‌روی در زمین‌های هموار مانند علفزار یا ساحل یا برداشتن کاغذ با انگشتان پا و پاره کردن آن برای تقویت عضلات پا بسیار مناسب است.
تمرینات کششی خار پاشنه
تاندون پلانتار زیر پا را می‌توان از طریق تمرینات مختلف چرخاند. یک توپ تنیس را زیر کف پای خود قرار دهید و با فشار قوی به جلو و عقب ببرید. یکی دیگر از تمرینات خار پاشنه این است که با جلوی پای خود روی یک پله بایستید، سپس پاشنه پای خود را پایین بیاورید تا جایی که درد کششی جزئی را در کف پای خود احساس کنید. همچنین خار پاشنه می‌تواند به دلیل افزایش تنش در تاندون آشیل ایجاد شود. کشش منظم عضلات ساق پا این روند را معکوس می‌کند.
چگونه می‌توان از ایجاد خار پاشنه جلوگیری کرد؟
هر چیزی که فشار را از پا دور کند به جلوگیری از ایجاد خار پاشنه کمک می‌کند. اضافه وزن نداشته باشید. کفش‌هایی بپوشید که دارای بالشتک هستند، به ویژه برای ورزش‌هایی که فشار زیادی به پا وارد می‌کنند. روش صحیح دویدن نیز در این امر نقش دارد. همچنین، حالت غیرطبیعی پا نیز در ایجاد خار پاشنه نقش دارد. پای افتاده یا خم شده می‌تواند باعث پیشرفت خار پاشنه شود.
دوره بیماری و پیش آگهی
خار پاشنه خود به خود از بین نمی‌رود. این مسئله به خودی خود مشکلی ندارد زیرا شکایات و ناراحتی‌ها ناشی از واکنش التهابی است و نه خود رشد استخوان. علاوه بر فیزیوتراپی، تاثیر کفی‌های طبی مخصوص نیز به اثبات رسیده است. روش‌هایی که می‌توانند التهاب و در نتیجه درد ناحیه پاشنه پا را تسکین دهند نیز مفید هستند. شاک‌ویو تراپی یا تزریق فاکتورهای رشد نیز روشی دیگر برای تسکین درد ناشی از خار پاشنه هستند. جراحی فقط در صورتی انجام می‌شود که درمان‌های محافظه کارانه دیگر کمکی به بیمار نکنند. التهاب را می‌توان با درمان مناسب، به عنوان مثال با مراقبت یا فیزیوتراپی یا داروها تسکین داد. سپس علائم نیز از بین می‌روند. در بیشتر موارد حتی اقدامات تسکین دهنده ساده مانند کفش مناسب یا کفی طبی برای خار پاشنه یا تمرین‌های کششی می‌توانند کمک کنند. برای علائم شدیدتر گزینه‌های درمانی دیگری نیز وجود دارد. جراحی خار پاشنه به ندرت ضرورت پیدا می‌کند.
