تاریخ: آبان 27, 1402
مهره‌های ستون فقرات در قسمت گردن جهت جلوگیری از سائیدگی بوسیله دیسک‌ها از هم جدا می‌شوند. در صورت فتق دیسک، ماده موجود در مرکز دیسک بر ریشه اعصاب فشار وارد می‌کند و باعث ایجاد درد می‌شود.
در بسیاری از موارد آسیب‌دیدگی علت اصلی ایجاد دیسک گردن می‌باشد. ولی در برخی از مواقع دیسک گردن خود به خود ایجاد می‌شود.
بسته به این که فتق دیسک در قسمت گردن و یا کمر ایجاد شده باشد، انجام بعضی از حرکت‌ها یا ورزش‌ها برای دیسک‌های ستون فقرات مضر محسوب می‌شوند. در بسیاری از موارد دیسک کمر و گردن مشابه یکدیگر می‌باشند؛ ولی عملکرد و محل آسیب‌دیدگی دیسک در ستون فقرات مشخص می‌کند که چه حرکات و ورزش‌هایی برای دیسک مفید و یا مضر هستند.
انجام بعضی از حرکات حتی برای دیسک‌های سالم در ستون فقرات نیز مضر می‌باشند؛ به خصوص اگر این حرکات همراه با یکدیگر انجام شوند. این حرکات شامل خم شدن، بلند کردن اشیاء سنگین و یا چرخش ناگهانی بدن در وضعیت نادرست بدنی می‌باشند. یکی دیگر از حرکت‌های مضر، نگه داشتن نفس در زمان انجام فعالیت‌های سنگین می‌باشد.
علائم دیسک گردن
بیرون‌زدگی هسته مرکزی دیسک و فشار بر اعصاب گردن می‌تواند باعث درد شدید در دست‌ها شود. در این حالت، درد از منطقه گردنی تا شانه‌ها و انتهای انگشتان گسترش می‌یابد و همراه با احساس بی‌حسی و گزگز همراه است. با بروز دیسک گردن، فضای کافی در میان مهره‌های گردن وجود ندارد و به همین دلیل، حتی با بروز حداقل بیرون‌زدگی، فشار بر اعصاب ایجاد می‌شود.
ستون فقرات در قسمت گردن شامل 7 دیسک است و بسته به محل فشردگی عصب، علائم ایجاد شده متفاوت هستند. علائم شامل درد شدید در دست و بی‌حسی می‌باشند. محل و نوع عضلات آسیب‌دیده در اثر دیسک گردن، محل فشردگی عصب را مشخص می‌کنند. برای مثال، فشردگی عصب در ناحیه C4 و C5 در قسمت گردن باعث ضعیف شدن عضله دلتوئید شانه، ایجاد درد در شانه و همچنین سبب ایجاد مقدار کمی بی‌حسی و احساس گزگز می‌شود. فشردگی عصب در ناحیه C6 و C7 در قسمت گردن، باعث ضعیف شدن عضلات سه سر پشت بازو می‌شود. درد شدید و بی‌حسی از قسمت عضلات سه سر پشت بازو تا نوک انگشت میانی انتشار پیدا می‌کنند. این نوع درد با نام رادیکولوپاتی گردنی شناخته می‌شود.
تشخیص دیسک گردن
برای تشخیص دیسک گردن از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. روش‌های غیر تهاجمی مانند ام آر آی (تصویرسازی تشدید مغناطیسی) و سی تی اسکن (توموگرافی رایانه‌ای) برای تشخیص دیسک گردن استفاده می‌شوند. اما برای انجام سی تی اسکن به همراه میلوگرافی، نیازمند تزریق رنگ درون کانال نخاعی است. این روش نیازمند وارد کردن سوزن درون کانال نخاعی است و به همین دلیل معمولاً به عنوان اولین روش تشخیص دیسک گردن توسط پزشک توصیه نمی‌شود.
در روش الکترومیوگرافی (EMG)، سوزن‌هایی وارد عضلات دست و پا می‌شوند و با تحریک اعصاب خاصی پزشک می‌تواند وضعیت سلامتی و آسیب‌دیدگی عضلات و اعصاب را ارزیابی کند. این روش همچنین برای رد احتمال مواردی مانند سندرم تونل کارپ، گیر افتادگی عصب اولنار و عارضه‌های دیگر نیز استفاده می‌شود.
آیا انجام تمرینات ورزشی با استفاده از وزنه برای دیسک گردن مفید است؟
بله. تمرین با وزنه باعث تقویت عضلات ستون فقرات می‌شود. پس از تسکین و کنترل درد، در ابتدا بایستی از فعالیت‌ها و وزنه‌های سبک استفاده شود. در صورت بهبود دیسک گردن، افزایش تکرار حرکات ورزشی و انجام حرکات مقاومتی جهت بهبود ثبات امکان‌پذیر است. انتخاب نوع حرکت ورزشی به علائم دیسک گردن و مدت زمان آسیب‌دیدگی بستگی دارد.
آیا ورزش می‌تواند باعث تشدید وضعیت دیسک گردن شود؟
بله. بخش مرکزی دیسک نوکلئوس پولپوزوس نام دارد. این بخش ضربه و فشار وارد بر بدن و ستون فقرات را جذب می‌کند. دیسک سالم در برابر فشار مقاومت می‌کند.
وارد شدن آسیب به دیسک گردن یا کمر باعث کاهش توانایی دیسک در جذب ضربه و فشار می‌شود. در صورت استراحت کافی، دیسک بهبود پیدا می‌کند و می‌تواند دوباره در برابر فشار مقاومت کند.
بدون استراحت کافی و انجام ورزش‌های مضر، احتمال آسیب‌دیدگی دیسک و بافت اطراف آن افزایش پیدا می‌کند.
چه ورزش‌هایی برای دیسک گردن مضر هستند؟
ورزش‌های مضر برای دیسک گردن عبارتند از:
حرکات ورزشی با استفاده از وزنه‌های سنگین
بلند کردن وزنه‌های بسیاری سنگین باعث کشیدگی عضلات بزرگ گردن می‌شود. استفاده مداوم و بیش از حد از این عضلات باعث ایجاد درد و وارد آمدن فشار زیاد بر گردن می‌شود. در صورت استفاده از وزنه هنگام ورزش کردن، ابتدا باید از وزنه‌های سبک استفاده شود و بایستی از انجام حرکات ورزشی یا استفاده از وزنه‌های سنگینی که باعث ایجاد درد و کشیدگی گردن می‌شود اجتناب شود.
حرکات ورزشی جایگزین
بهتر است به جای وزنه‌های سنگین، با رعایت وضعیت صحیح بدنی از وزنه‌های سبک استفاده شود. در زمان انجام حرکات ورزشی، بایستی از سفت و منقبض کردن گردن خودداری شود.
نشستن برای مدت طولانی
نشستن برای مدت طولانی خصوصاً زمانی که فرد در حالت خمیده قرار دارد، بر بدن فشار وارد می‌کند. در حالت خستگی، جاذبه باعث می‌شود که سر به طرف جلو متمایل شود. هر گونه حرکت سر به سمت جلو باعث افزایش فشار وارد بر بدن می‌شود. همچنین قرار گرفتن دست‌ها در بالای سر یا به سمت جلو (مانند رانندگی یا در زمان استفاده از صفحه کلید) باعث کشیدگی گردن می‌شود. به همین جهت استراحت به طور مداوم بین انجام فعالیت‌های بلندمدت در حالت نشسته و همچنین رعایت وضعیت صحیح بدنی الزامی می‌باشد.
ورزش‌های پُر برخورد
در صورت بروز دیسک گردن، نبایستی از ورزش‌های پر برخورد استفاده شود. این نوع ورزش‌ها احتمال تشدید آسیب‌دیدگی و نیاز به جراحی را افزایش می‌دهند و حتی ممکن است منجر به فلج یا مرگ شوند. در صورت وجود دیسک گردن بایستی در مورد انتخاب نوع ورزش مناسب با پزشک مشورت شود.
حرکات ورزشی جایگزین
در صورت بروز دیسک گردن، به جای ورزش‌های پر برخورد انجام ورزش‌هایی مانند شنا، پیاده‌روی، دو، رقص و یا هر گونه ورزش انفرادی دیگر توصیه می‌شود.
انجام حرکات ورزشی با دامنه حرکتی زیاد
طول روز بایستی از انجام حرکات کششی یا هر فعالیتی که نیاز به دامنه حرکتی زیاد دارد، خودداری شود. انجام چنین حرکاتی باعث فشار بر دیسک‌های ناحیه گردن و کشیدگی بافت‌های مجاور می‌شود. این حرکات همچنین ممکن است سبب کاهش سرعت بهبود و افزایش احتمال آسیب‌دیدگی شوند.
بنابراین، در روزمره بایستی از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به دامنه حرکتی بزرگتری دارند، خودداری کرد. در صورتی که دچار مشکل گردنی هستید، بهتر است فعالیت‌هایی که احتمال وارد آمدن فشار بر دیسک‌ها و کشیدگی بافت‌های مجاور را دارند، به حداقل برسانید. این کار به روند بهبودی شما کمک خواهد کرد و از احتمال آسیب‌دیدگی بیشتر جلوگیری می‌کند.
حرکات ورزشی جایگزین
به جای حرکاتی که نیاز به دامنه حرکتی زیاد دارند، انجام آرام و ملایم حرکات کششی گردن توصیه می‌شود. همچنین هر گونه حرکت بایستی با دقت و احتیاط انجام شود.
جلوگیری از آسیب‌دیدگی گردن هنگام انجام حرکات ورزشی
جهت جلوگیری از آسیب‌دیدگی هنگام ورزش کردن موارد زیر بایستی رعایت شوند :
- در زمان انجام حرکات ورزشی نفس خود را حبس نکنید.
- از انجام حرکاتی که نیاز به دامنه حرکتی زیاد دارند خودداری کنید.
- از انجام هم‌زمان حرکاتی مانند خم شدن، چرخش بدن و بلند کردن اشیاء اجتناب کنید.
- از قرار گرفتن در یک وضعیت بدنی برای مدت طولانی خودداری کنید.
- حرکات ورزشی را با دقت و احتیاط انجام دهید.
- از انجام حرکات ورزشی که باعث تشدید علائم در دست‌ها و پاها می‌شوند خودداری کنید.
- در ارتباط با نحوه صحیح انجام حرکات و اجتناب از آسیب‌دیدگی، با متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید.
نحوه صحیح انجام حرکات ورزشی
در صورت بروز دیسک کمر یا گردن، انجام حرکات ورزشی به روش صحیح از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورتی که انجام حرکت ورزشی به فشار یا دامنه حرکتی زیاد نیاز داشته باشد، ورزش را متوقف کرده و نحوه صحیح انجام حرکت را ارزیابی کنید. حرکات ورزشی را به گونه‌ای انجام دهید که فشار کمتری بر ستون فقرات وارد شود. با رعایت این موارد روند بهبودی سریع‌تر انجام می‌شود.
دیگر راه‌های درمان دیسک کمر
دیسک گردن باعث ایجاد درد زیادی می‌شود ولی با استفاده از روش‌های مختلف قابل درمان است. به طور کلی سه روش درمانی برای بهبود دیسک گردن وجود دارد : مصرف دارو، روش‌های درمانی غیر جراحی و جراحی. در بیشتر موارد جهت درمان دیسک گردن از دو یا سه روش فوق همراه با یکدیگر استفاده می‌شود.
روش‌های درمانی غیر جراحی
در صورت بروز دیسک گردن، در بیشتر موارد، داروهای مسکن برای کاهش درد ناشی از فشردگی اعصاب و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرند. پزشک معمولاً برای کنترل التهاب و درد، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را توصیه می‌کند. اما در صورتی که درد بسیار شدید باشد و داروهایی مانند ایبوپروفن تأثیر چندانی در بهبود درد نداشته باشند، پزشک ممکن است داروهای استروئیدی خوراکی را برای کاهش درد تجویز کند. این داروها باعث کاهش التهاب و درد در ناحیه مورد تحت پوشش قرار می‌گیرند. البته، تجویز و استفاده از داروهای استروئیدی همواره بستگی به شرایط و نیازهای هر بیمار دارد و باید توسط پزشک تعیین شود.
روش‌های درمانی غیر جراحی با استفاده از فیزیوتراپی و ورزش (از جمله تمرین مکنزی) باعث کاهش درد ناشی از دیسک گردن می‌شوند. همچنین، روش‌های دیگری مانند ترکشن گردن، کایرو پرکتیک (درمان دستی) و استئوپاتی نیز جهت کاهش درد و بازیابی حرکتی گردن مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای کاهش فشار وارد بر عضلات گردن، فعالیت‌های مختلف روزانه باید به گونه‌ای انجام شوند که فشار کمتری بر گردن و دست‌ها وارد شود. استفاده از بریس جهت جلوگیری از ایجاد قوس گردن باعث کاهش فشار وارد بر عضلات گردن می‌شود. همچنین، بریس فشردگی اعصاب در اثر دیسک گردن را کاهش می‌دهد.
جراحی
در بیشتر موارد جراحی موثرترین روش درمان دیسک گردن می‌باشد و دارای نتیجه ماندگار می‌باشد. برای درمان دیسک گردن از سه نوع جراحی استفاده می‌شود. روش اول جراحی فیوژن و دیسککتومی قدامی گردن (ACDF) می‌باشد. در این روش دیسک بیرون‌زده برداشته می‌شود . سپس دو یا چند مهره مورد نظر به یکدیگر متصل می‌شوند. روش دوم دیسککتومی خلفی گردن می‌باشد. این روش از طریق جراحی دیسک از راه پشت گردن انجام می‌شود و به علت وجود سیاهرگ‌ها در این قسمت از ستون فقرات، امکان دارد خونریزی زیادی ایجاد شود. روش سوم جراحی جایگزینی دیسک مصنوعی است. در این روش دیسک مورد نظر خارج شده و با یک دیسک مصنوعی که از لحاظ شکل و عملکرد مشابه دیسک اصلی ستون فقرات است جایگزین می‌شود.
