بیرون زدگی دیسک کمر: درمان سریع با انواع روش های فیزیوتراپی

ستون فقرات یک ساختار پیچیده در بدن است که از ۲۴ از استخوان ساخته شده است که پنج عدد از آنها در قسمت پایین کمر قرار دارند. در این ناحیه از بدن تعداد زیادی عصب و دیسک بین مهره ای نیز وجود دارد. گاهی اوقات هسته‌ ژله مانند دیسک دچار بیرون زدگی می‌‌شود که علت بیرون زدن آن از دیواره دیسک، ضعیف بودن این ساختار می‌باشد. در صورتی که هسته دیسک همچنان فشار ایجاد کند می‌تواند به پوسته خارجی فشار بیاورد و باعث بیرون زدگی دیسک شود. فتق دیسک در امتداد ستون فقرات رخ می‌‌دهد و بیشتر در قسمت پایین کمر احساس می‌شود. در مواردی که بیرون زدگی دیسک خیلی شدید نیست استراحت کافی، مصرف قرص مسکن و فیزیوتراپی یا استفاده از برنامه‌های توان بخشی به مدت چند هفته به کاهش ریسک بروز آسیب دیدگی مجدد در آینده کمک خواهد کرد. اما در مواردی که بیمار درد زیادی دارد، حرکات اندام تحتانی خود را از دست داده است یا دچار بی اختیاری ادرار و مدفوع شده است پزشک انجام جراحی اورژانسی را توصیه خواهد کرد.

 بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟

بیرون زدگی دیسک کمر زمانی رخ می‌‌دهد که دیسک بین مهره‌ها از جای خود خارج شود یا آن که از طریق لایه خارجی به سمت بیرون هدایت گردد. دیسک کمر می‌تواند به اعصاب ستون فقرات شما فشار وارد کند و باعث بروز درد در قسمت کمر و پاها، گردن و بازوها شود. معمولا تحلیل رفتگی قسمت بیرونی دیسک باعث فتق دیسک خواهد شد با این حال گاهی اوقات یک آسیب یا ضربه در ناحیه ستون فقرات باعث بیرون زدگی دیسک کمر می‌شود. از بیرون زدگی دیسک کمر تحت عنوان پارگی دیسک یا لغزش دیسک نیز یاد می‌شود. اکثر افراد در قسمت پایین کمر خود دچار فتق دیسک کمر می‌شوند و این وضعیت باعث بروز درد و بی حسی در پا و باسن خواهد شد. در برخی مواقع ممکن است فرد در ناحیه گردن دچار بیرون زدگی دیسک شود اما دیسک کمر در ناحیه فوقانی تا میانی کمر خیلی شایع نیست.

 علل و فاکتورهای خطر در بروز دیسک کمر چیست؟ 

 برخی از علل و فاکتورهای خطر شایع در بروز دیسک کمر به شرح زیر می‌باشند:

• تحلیل رفتگی لایه خارجی دیسک لغزش یافته به علت بالا رفتن سن باعث می‌شود که دیسک کمر با بالا رفتن سن شیوع پیدا کند.
• نامناسب بودن حالت بدن در هنگام نشستن و راه رفتن یا برداشتن اشیای سنگین باعث بدتر شدن علائم و نشانه‌های دیسک کمر خواهد شد.
• آسیب دیدگی ستون فقرات هم مانند برداشتن اشیا به طور نامناسب باعث بیرون زدگی دیسک می‌شود.
• در برخی از افراد به واسطه شغلی که دارند و باید به حمل کردن اشیا سنگین بپردازند بیشتر در معرض خطر دیسک کمر قرار خواهد گرفت.
• چاقی و اضافه وزن باعث می‌‌شود که فشار زیادی به دیسک‌های قسمت پایین کمر وارد شود.

 علائم و نشانه‌های بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟ 

دیسک کمر همیشه باعث احساس درد در ناحیه کمر نمی‌‌شود اما در صورتی که دیسک یافته به اعصاب ستون فقرات فشار وارد کند شما دچار علائم و نشانه‌های زیر خواهید شد:

• بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد تیر کشنده
• اسپاسم عضلانی یا ضعف
• درد مداوم یا مقطعی که اغلب در یک طرف از بدن احساس می‌‌شود.
• سیاتیک که عبارت است از درد قسمت پایین کمر که به سمت باسن و ساق پا و خود با انتشار پیدا می‌‌کند.
• کاهش عکس العمل زانو یا مچ پا
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده که یک علامت نادر است اما می‌تواند نشان دهنده یک مشکل بسیار جدی باشد که سندرم دم اسب نام دارد و در این اختلال دیسکی که دچار لغزش شده است به اعصاب انتهای طناب نخاعی فشار وارد می‌کند.

 دیسک کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورتی که شما علائم و نشانه‌های بالا را دارید باید به پزشک مراجعه نمایید. پزشک برای تشخیص مشکل شما از روش‌های زیر استفاده خواهد کرد:

• از شما درباره علائم و نشانه‌هایی که دارید، سبک زندگی و سابقه پزشکی تان سوال می‌پرسد و به انجام معاینه جسمانی می‌‌پردازد.
• به بررسی قدرت عضله، وجود حس یا واکنش آنها می‌پردازد و برای این کار از شما می‌خواهد که بنشینید و بایستید یا راه بروید و خم شوید و بازو و گردن و شانه خود را تکان دهید.

 پزشک همچنین برای تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر از تست‌های تشخیصی استفاده می‌کند که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:

• در یک روش پزشک از شما می‌خواهد که به پشت بخوابید و پای خود را بالا بیاورید.
• این روش پزشک برای تشخیص محل بروز درد کمک می‌‌کند.
• پزشک از عکس برداری توسط اشعه ایکس برای رد کردن احتمال ابتلا به سایر بیماری‌ها استفاده خواهد کرد.
• اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن می‌تواند محل دقیق بروز دیسک کمر را مشخص نماید.
• الکترومیوگرافی روشی است که از تعدادی سوزن کوچک برای بررسی فعالیت عضلات استفاده می‌‌کند و این مسئله را ارزیابی می‌‌کند که آیا دیسک کمر باعث درگیر شدن ریشه اعصاب شده است یا خیر.
• میلوگرافی روشی است که در آن پس از تزریق ماده حاجب به درون ستون فقرات پزشک با انجام سی تی اسکن می‌‌پردازد تا بتواند محل و اندازه بیرون زدگی دیسک را مشخص نماید.

 پزشک به تشخیص دقیق مشکل شما می‌پردازد تا بتواند هرچه زودتر یک روش درمانی مناسب را پیشنهاد دهد.

 درمان بیرون زدگی دیسک کمر 

پس از آن که پزشک به طور قطعی بیرون زدگی دیسک کمر را تشخیص داد با شما در خصوص طرح درمان صحبت می‌‌کند و ابتدا روش‌های غیر جراحی برای کاهش درد و بهبود عملکرد شما را پیشنهاد خواهد کرد. در صورتی که روش‌های غیر جراحی می‌‌تواند باعث کاهش درد شوند پزشک با شما در خصوص روش‌های جراحی صحبت خواهد کرد. جراحی دیسک کمر در مواردی که شما دچار آسیب دیدگی پیشرونده از سبک هستید یک گزینه مناسب محسوب می‌شود. در بخش زیر به روش‌هایی که برای درمان دیسک کمر وجود دارد اشاره می‌کنیم:

 مصرف داروهای مسکن 

داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ایبوپروفن و ناپروکسن می‌‌توانند باعث تسکین درد شما شوند.

 آیا فیزیوتراپی کمک کننده است؟ 

تحقیقات نشان داده است که فیزیوتراپی برای دیسک کمر موثر و مفید است. فیزیوتراپی یک روش غیر جراحی و جایگزین برای عمل است و یک روش طبیعی برای کاهش درد محسوب می‌‌شود و شما نیازی به مصرف داروهای خطرناک نخواهید داشت. پس از انجام ارزیابی‌های اولیه توسط متخصص فیزیوتراپی و فرآیند درمان را با فیزیوتراپی منفعل شروع می‌‌کند. فیزیوتراپی منفعل شامل ماساژ عمیق بافت، سرما درمانی و گرما درمانی، آب درمانی، تراکشن و تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست است. در ماساژ عمیق بافت از حرکات فشاری برای رفع اسپاسم و گرفتگی عضله استفاده می‌‌شود و گرما درمانی باعث افزایش گردش خون در ناحیه مورد نظر و تسریع فرآیند بهبود خواهد شد و سرما درمانی باعث کاهش التهاب می‌شود. آب درمانی به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک می‌‌کند و انجام تراکشن باعث می‌‌شود که فشار از روی ستون فقرات برداشته شود. پس از اتمام فیزیوتراپی منفعل، متخصص فیزیوتراپی به ایجاد یک طرح درمانی فعال می‌پردازد که شامل تمرینات ورزشی مخصوص عضلات مرکزی است و باعث تقویت کمر می‌‌شود و از تمرینات ورزشی کششی و انعطاف پذیری برای افزایش دامنه حرکات استفاده خواهد شد. متخصص فیزیوتراپی انجام دادن تمرینات ورزشی مخصوص تقویت عضلات را توصیه می‌کند. متخصص فیزیوتراپی نکاتی را در خصوص مراقبت از خود توضیح می‌دهد که شما باید از آنها پیروی کنید تا سالم بمانید و سبک زندگی فعالی داشته باشید.

 لیزر درمانی 

لیزر سرد یا لیزر کم توان که از آن به عنوان لیزر درمان یاد می‌‌شود و روشی است که از امواج نوری خاص برای هدف قرار دادن بافت استفاده می‌شود و تصور بر این است که باعث تسریع فرآیند بهبود خواهد شد. می‌توان از این روش در بیماران استفاده کرد که دچار انواع مختلفی از بیماری‌های حاد و مزمن هستند تا از میزان درد و تورم آنها کاسته شود، اسپاسم عضلات از بین برود و توانایی عملکردی آنها افزایش پیدا کند. لیزر درمانی باعث کاهش التهاب و رفع درد خواهد شد نور لیزر به کاهش تورم ناشی از التهاب مفاصل کمک می‌‌کند و باعث بهبود توانایی عملکردی مفصل می‌‌شود و به تحریک فرآیند بازسازی بافت کمک می‌کند. لیزر سرد باعث تحریک سیستم تخلیه کننده لنف می‌‌شود تا مایع لنف از نقاط متورم بدن خارج گردد و التهاب آن کم شود. لیزر سرد یک روش بی خطر است و یک روش غیر تهاجمی در نظر گرفته می‌‌شود که از پرتوهای قوی نور لیزر استفاده نمی‌‌کند و به این ترتیب باعث آسیب دیدگی سلولی نخواهد شد. فرایند درمان باعث تحریک بیش از حد بافت نمی‌شود و با احساس درد همراه نیست و یک روش غیر سمی محسوب می‌گردد. این روش با عوارض جانبی بسیار کمی همراه است و این مسئله باعث شده است که لیزر سرد با ۹۰ درصد موفقیت همراه باشد. پس از درمان با لیزر بیماران می‌توانند طی مدت چند هفته به زندگی معمولی خود بپردازند بدون آنکه دچار درد شوند. لیزر درمانی باعث بهبود سریع تر زخم می‌شود و از میزان بافت اسکات ناشی از ترک پوستی، بریدگی، جراحی یا سوختگی می‌کاهد. لیزر درمانی باعث می‌شود که میزان بازجذب بافت‌های فیبروزی افزایش پیدا کند و این وضعیت باعث تسریع فرایند بهبود خواهد شد. از لیزر سرد برای درمان آرتروز نیز استفاده می‌شود و همچنین در بهبود توانایی عملکردی مفصل و بهبود عملکرد سلول‌های ایمنی نقش مهمی را ایفا می‌کند.

 اولتراسوند تراپی  

اولتراسوند تراپی یکی از روش‌های بسیار معروف است که به هیچ عنوان از جریان الکتریسیته برای درمان استفاده نمی‌‌کند. التراسوند تراپی از امواج ارتعاشی مکانیکی برای تولید انرژی متمرکز اولتراسوند استفاده می‌‌کند که به کاهش درد و التهاب بافت‌هایی که بر پایه کلاژن قرار دارند از قبیل رباط و تاندون کمک می‌‌کند.

 تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست 

معمولا از این روش تحت عنوان TENS یاد می‌‌شود که جریان الکتریکی برای تحریک بیشتر سیستم تسکین دهنده بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد که به طور طبیعی باعث کاهش میزان درد می‌شود که توسط پایانه‌های عصبی در ناحیه آسیب دیده احساس می‌گردد. اگر چه این روش درمانی در افرادی که دچار درد مزمن هستند اثر گذاری بالایی دارد معمولاً زمانی که برای درد شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد با نتایج بهتری همراه است.

 کمپرس سرد و گرم  

استفاده از کمپرس سرد و گرم به کاهش درد و تورم و همچنین افزایش فرایند طبیعی بهبود بدن کمک می‌‌کند. به منظور کاهش گردش خون در ناحیه آسیب دیده و کاهش میزان تورم دردناک بافت و التهاب می‌توان از کمپرس سرد استفاده کرد و آن را روی قسمتی که دچار آسیب دیدگی شدید شده است قرار داد. هر چه زودتر این فرآیند انجام شود بیمار با نتایج بهتری مواجه خواهد شد. در صورتی که درد بیمار به آسیب دیدگی ارتباط داشته باشد استفاده از کمپرس داغ باعث افزایش گردش خون در ناحیه آسیب دیده خواهد شد و سرعت بهبودی بالا می‌رود.

 درمان دستی  

متخصص درمان دست از خدمات تخصصی برای کاهش درد قسمت پایین کمر از قبیل درد ناشی از بیرون زدگی دیسک کمر استفاده می‌کند. یک برنامه تخصصی درمان دستی به شما برای احساس بهتر کمک می‌کند تا بتوانید به انجام فعالیت‌های روزمره خود بپردازید.

 تزریق استروئید در فضای اپی دورال 

تزریق استروئید در فضای اپی دورال روشی است که در آن داروی بی حسی موضعی به درون فضای اپی دورال تزریق می‌‌شود. فضای اپی دورال به فضایی گفته می‌شود که در آن ستون فقرات و در قسمت خارجی یک کیسه که پر از مایع نخاعی است قرار دارد. هدف از انجام تزریق استروئید در فضای اپی دورال کاهش درد و التهاب ریشه اعصابی است که از ستون فقرات خارج می‌شوند. تزریق استروئید در فضای اپی دورال باعث درمان مشکلاتی که از قبل وجود داشته است از قبیل تنگی کانال نخاعی، بیرون زدگی دیسک یا فتق دیسک، آرتروز و سایر موارد نخواهد شد. این روش با کمی احساس درد همراه است اما به طور کلی از سطح درد بیمار می‌کاهد. برای کسب نتایج مطلوب در بلند مدت ممکن است بیمار به چند جلسه درمان نیاز داشته باشد فرایند درمان شامل سه مرحله تزریق است که در صورت نیاز یک ماه فاصله زمانی بین آنها وجود دارد. در صورتی که درد به طرز قابل توجهی بهبود پیدا کند نیازی به تزریق بیشتر نیست مگر آنکه درد دوباره عود کند.

 پیشگیری از بیرون زدگی دیسک کمر 

 ایجاد برخی تغییرات هوشمندانه در سبک زندگی باعث می‌‌شود که سلامت و عملکرد کامل قسمت پایین کمر شما حفظ شود.

 برداشتن اشیا به صورت هوشمندانه  

نامناسب بودن حالت بدن در هنگام برداشتن اشیا یا جابجا کردن اجسام سنگین باعث آسیب دیدگی کمر می‌شود و ممکن است شما دچار کشیدگی عضله شوید به عنوان مثال هنگامی ‌که شما یک جسم سنگین را بر می‌دارید باید به جای کمرتان از پاهای خود کمک بگیرید. در وضعیت شبیه تصویر بالا قرار بگیرید و آن جسم را بردارید اما به هیچ عنوان از ناحیه کمر خم نشوید. هنگامی ‌که قصد کشیدن یک شی را دارید کاملاً دقت کنید و تا حد امکان به جای هول دادن آن جسم سعی کنید آن را بکشید. پشت آن جسم قرار بگیرید و آن را با درگیر کردن عضلات شکم و با کمک گرفتن از قدرت بازوهای خود هل بدهید. از خم شدن به سمت جلو یا خم کردن کمر خود در هنگام کشیدن اشیا خودداری کنید.

 درست رانندگی کردن  

به جای آن که با سرعت رانندگی کنید و ساعات طولانی را در ترافیک سپری کنید یاد بگیرید که مثل یک راننده ماه رانندگی کنید و از قرار گرفتن در موقعیت‌های خطر آفرین پرهیز نمایید. تصادفات خودرویی می‌توانند باعث وارد شدن ضربه به کمر شوند و منجر به درد دائم یا موقت کمر خواهند شد. هنگامی‌ که شما به مدت طولانی رانندگی می‌‌کنید یا در هواپیما می‌‌نشینید باید یک عدد بالش محافظ را پشت کمر خود قرار دهید تا از وارد شدن فشار به کمر شما جلوگیری گردد. در فواصل زمانی مناسب استراحت کنید و کمی رانندگی کنید و به کشش لگن و کمر خود بپردازید حتی اگر این کارها باعث می‌شود مسیر شما طولانی تر شود.

 ترک کردن سیگار  

سیگار کشیدن باعث می‌شود که ریسک بروز درد در قسمت پایین کمر افزایش پیدا کند. سیگار کشیدن باعث می‌شود که جریان خون رسانی به استخوان‌ها و بافت‌های نرم ستون فقرات مختل شود و اکسیژن کمتری به آن ناحیه ارسال گردد. هنگامی ‌که شما سیگار می‌کشید از ارسال مواد مغذی به ستون فقرات جلوگیری می‌شود و این امر باعث تحلیل رفتگی آن و بروز درد کمر خواهد شد. ترک کردن سیگار در هر سنی توصیه می‌شود زیرا با مزایای زیادی برای سلامت همراه است. در صورتی که شما می‌خواهید سلامت ستون فقرات خود را به دست بیاورید و هر چه سریع تر به فکر ترک کردن سیگار باشید.

 توجه کردن به تناسب اندام

منظور از حفظ تناسب اندام این نیست که شما به یک مانکن تبدیل شوید بلکه منظور ما این است که وزن شما در بازه سلامت حفظ شود تا از وارد شدن فشار زیاد به کمر جلوگیری گردد. سعی کنید رژیم غذایی سالمی داشته باشید و همیشه به آنچه که می‌خورید توجه کنید. در طول روز به طور منظم بلند شوید و راه بروید زیرا این کار به سوزاندن کالری و حفظ تناسب اندام و افزایش قابلیت حرکت ستون فقرات کمک خواهد کرد.

 توجه کردن به حالت صحیح بدن 

از خم شدن و قوز کردن به ویژه هنگامی‌ که مقابل کامپیوتر می‌نشینید خودداری کنید و به طور مداوم به کشش پاها و لگن و کمر خود بپردازید. هنگامی ‌که می‌‌نشینید از ارتفاع مناسب صندلی و تناسب زانو و لگن خود و ارتفاع مناسبی نیز با سطح چشم خود اطمینان حاصل کنید تا مجبور به خم شدن نشوید. در صورتی که قصد دارید به حفظ سلامت کمر خود کمک کنید با پزشک تان مشورت کنید تا شما را در خصوص نحوه کنترل درد در قسمت پایین کمر و بهبود سطح سلامت تان راهنمایی کند.