سندرم پلیکا: درمان، علائم و علت

تاریخ: آبان 27, 1402

به ضخیمی بافت سینوویال پلیکای مفصلی زانو پس از وارد آمدن ضربه و یا التهاب، التهاب مزمن (سینوویت) و یا فیبروز آن سندروم پلیکا گفته می‌شود. معمولاً این عارضه در نتیجه‌ی تحریک پلیکا به دلیل استفاده‌ی بیش از حد و یا وارد آمدن آسیب به مفصل زانو ایجاد می‌شود. این عارضه غالباً پلیکای داخلی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و علائم سندرم پلیکا شبیه دیگر مشکلات زانو مانند پارگی مینیسک است و می‌تواند موجب درد کشکک، شکستگی، صدا دادن و حساسیت مفصل زانو شود. ممکن است احساس بی‌ثباتی و قفل‌شدگی زانو نیز با این عارضه همراه باشد.

سندروم پلیکا چیست؟

پلیکا نواری از بافت سینوویال است که از دوران رشد جنینی باقی می‌ماند. در حالت عادی، همراه با رشد جنین، زانو به سه بخش مجزا تقسیم می‌شود: سینوویال‌های میانی و جانبی و بورس  سوپراپاتلار. این بخش‌ها توسط سینوویال سپتوم (یک غشای سینوویالی) از هم جدا می‌شوند. در مرحله بین دو تا سه ماهگی رشد جنین، پلیکا مجدداً جذب می‌شود تا حفره‌ای بزرگ با نام حفره‌ی سینوویال را تشکیل دهد. در برخی موارد، این زائده‌ها به طور کامل جذب نمی‌شوند و لایه‌هایی از آن تا حدی باقی می‌مانند و به پلیکا تبدیل می‌شوند. این نظریه به طور کامل تمام موارد ایجاد پلیکا در زانو را توجیه نمی‌کند و متغیرهای بسیاری در این امر تأثیرگذار خواهند بود. اما می‌تواند توضیحی مختصر برای تشکیل آن‌ها را ارائه دهد.

عامل سندروم پلیکا چیست؟

سندروم پلیکا یک بیماری است که به دلیل التهاب مزمن ناشی از آسیب به زانو و یا دیگر مشکلات پاتولوژیک آن ایجاد می‌شود. در حالت عادی، غشای سینوویال پلیکا نازک و قابل انعطاف است. اما در صورتیکه این غشا با گذشت زمان دچار التهاب شود، قابلیت ارتجاعی آن از دست رفته و ضخیم و فیبروتیک می‌شود. این اثر منجر به تداخل پلیکا در عملکرد حرکتی زانو می‌شود و علائمی شبیه به مشکلات دیگر زانو را از خود بروز می‌دهد.

با این حال، علائم عارضه‌ی پلیکا بسیار محدود هستند ولی با این حال علائم عارضه‌ی پلیکای میانی غالباً به طور گسترده‌ای گزارش می‌شوند. هرچند نشانه‌هایی نیز برای پلیکای سوپراپاتلار و جانبی گزارش شده‌اند، اما تعداد آن‌ها بسیار کم است.

بنابراین، در صورتی که شما احساس می‌کنید که به علائمی شبیه به مشکلات دیگر زانو دچار شده‌اید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا با انجام تست‌های لازم، بتوانید به تشخیص درست برسید و درمان مناسب را دریافت کنید.

علائم سندروم پلیکا

علائم سندروم پلیکا عبارتند از:

• درد زانو
• تورم زانو
• صدا دادن زانو
• قفل شدن زانو
• ضعف زانو

غالباً دردی بالای کشکک ناشی از مفصل میانی گزارش می‌شود. گاهی دردی در هنگام خم کردن زانو از زاویه‌ی 30 تا 60 درجه گزارش می‌شود که ممکن است با راست کردن آن نیز احساس شود. ممکن است حساسیتی به لمس و نوار و یا بندی دردناک در امتداد لبه‌ی داخلی کشکک نیز احساس شود.

تشخیص سندروم پلیکا

تشخیص سندروم پلیکا ممکن است چالش‌برانگیز باشد. برای تشخیص این عارضه، عموماً نیاز به بررسی مشکلات و علائم متعددی با یکسان بودن برخی از آنها است تا در نهایت سندروم پلیکا تشخیص داده شود. استفاده از تصویربرداری MRI ممکن است وجود پلیکا را نمایان سازد، اما این خودش دلیلی بر مشکل‌ساز بودن آن نیست. در واقع، هدف اصلی تصویربرداری، بررسی فیبروز پلیکا و سایر مناطق ممکن است که مشکلات پاتولوژیک دیگر را رد می‌کند. با این حال، تصویربرداری همیشه به تشخیص سندروم پلیکا کمک قابل توجهی نمی‌کند.

روش بهترین برای تشخیص سندروم پلیکا، جراحی آرتروسکوپی است که با برداشتن پلیکاهای دردناک، مشکلات این عارضه را بهبود می‌بخشد و در عین حال تشخیص دقیق سندروم را نیز فراهم می‌کند. با این حال، جراحی اولین راهکار درمانی نیست و معمولاً در گام‌های اول، روش‌های درمانی حفاظتی و غیرتهاجمی بررسی می‌شوند.

درمان

معمولاً از شیوه‌های محافظه‌کارانه برای درمان سندروم پلیکا استفاده می‌شود. این روش‌های درمانی عبارتند از:

• یخ درمانی
• اصلاح فعالیت‌ها
• داروهای ضدالتهابی غیز استروئیدی مانند ایبوپروفن که التهاب پلیکا و افزایش ضخامت آن را کاهش می‌دهند.
• پانسمان کمپرس زانو نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
• گاهی ممکن است کورتیزون به لایه‌های پلیکا تزریق شود که معمولاً می‌تواند در حدود نیمی از افراد مبتلا به این عارضه را درمان کند.
• اولتراسوند تراپی و ماساژ تراپی نیز می‌تواند برای تسکین التهاب پلیکا انجام شود. گاهی در درمان این عارضه از تکنیک یونتوفورزیس نیز استفاده می‌شود که از جریان الکتریکی خفیفی برای هدایت اثر داروهای ضدالتهابی به نواحی دردناک استفاده می‌کند. این شیوه‌ی درمانی معمولاً برای افرادی که قادر به تحمل روش‌های تزریقی نیستند، بسیار مؤثر خواهد بود.
• یک رویکرد نوآورانه‌ی جدید در درمان پلیکای ملتهب استفاده از درمان‌های تزریقی احیاکننده مانند پلاسمای غنی از پلاکت  یا پی آر پی (PRP) است. در این شیوه‌ی درمانی از عوامل رشد بهبود دهنده‌ای که در خون فرد یافت می‌شود برای درمان استفاده می‌گردد. با تزریق PRP به نواحی ملتهب زانو، میزان التهاب و درد این نواحی کاهش می‌یابد و عوامل رشدی آزاد می‌شوند که می‌تواند بدون انجام روش‌های تهاجمی جراحی، روند بهبودی را ارتقا دهد.
• پس از کاهش التهاب، درمانگر فیزیکی درمان‌هایی شامل انجام تمرینات کششی و تقویتی پا را آغاز خواهد کرد.

• با وجود اینکه زمان لازم برای بهبودی متفاوت است، ولی در صورتیکه روش‌های بدون جراحی مورد استفاده قرار گیرند، بیمار قادر خواهد بود در طی چهار تا شش هفته فعالیت‌های عادی خود را از سر گیرد.
• در صورتیکه روش‌های محافظه‌کارانه‌ی درمان در تسکین علائم در طی 3 ماه موفق ظاهر نشوند، ممکن است پزشک انجام جراحی باز یا آرتروسکوپی را برای برداشتن پلیکا توصیه کند.